8- mavzu O’zgarmas tok mashinalarining umumi masalalari Reja

O’zgarmas tok mashinalarini sovitish. Bular odatda aksial ventilyasiya sistemasiga ega. EM siga havo podshipnik qalqonidagi pardali panjara orqali kirib kollektorni sovitgandan keyin ikkita oqimga bo’linadi: ulardan bittasi induktor qutblari orqali, ikkinchisi – kollektor kanallari va yakor chulg’amining pazdan tashqari qismlari orqali o’tib, yakorning aksial kanallariga kiradi. Ventilyatorga kirish oldida ikkala oqim birlashadi va keyin mashinadan tashqariga chiqariladi.
Turbogeneratorlarning sovitish tizimlari. Katta quvvatli turbogeneratorlarda ventilyasiyaning aksial va radial sxemalari yoki ularning aralashgan (radial-aksial) sxemasi keng ishlatiladi.
Quvvati 30 MW gacha bo’lgan turbogeneratorlarda tashqaridan (sirtidan) havo yordamida sovitiladi. Quvvati R > 60 MW bo’lgan turbogeneratorlarda chulg’am ichi kavak o’tkazgichlarining ichidan vodorodni, distillangan (ya’ni tuzdan tozalangan) suvni va transformator moyini o’tkazib sovitiladi. Bulardan yaxshi sovitish qobiliyatiga egalari transformator moyi va distil-langan suv hisoblanadi. Masalan, sovitish muhitlarining bir xil tezligida, havoga nisbatan vodorod 7,1 marta, transformator moyi 16,5 marta, suv esa 125 marta ko’p issiqlikni sovitish muhitiga uzatish qobiliyatiga ega.
Quvvati 300 MW, ventilyasiyaning aksial sistemasiga ega bo’lgan turbogeneratorning konstruktiv sxemasi ko’rsatilgan. Bu sistemada havo bosimini hosil qiladigan element bitta bo’lib, ventilyasiya sxemasi shoxobchalarga bo’lingan. Sovituvchi gazning aylanishi (sirkulyasiyasi) yopiq sikl bo’yicha amalga oshiriladi:
1) stator va rotor chulg’amlari va statorning po’lat o’zagini oshirilgan bosimli vodorod bilan sovitishning aksial sistemasi, ya’ni valning o’qiga parallel yo’nalgan sovitish sistemasi;
2) mashinaning radiusi bo’yicha yo’nalgan (radial) kanallardan hosil bo’lgan sovitish sistemasidan oshirilgan bosimli vodorod bilan sovitish sis-temasi;
3) stator va rotor chulg’amlari o’tkazgichlarining ichidagi sovitish ka-nallaridan distillangan suv o’tkazib, stator va rotor po’lat o’zaklarini esa havo yoki vodorod bilan sovitish sistemasi;
4) stator chulg’ami o’tkazgichlarining ichidagi va po’lat o’zagidagi sovitish kanallardan transformator moyini o’tkazib, rotor chulg’ami o’tkazgichlarining ichidan distillangan suv o’tkazib va rotor po’lat o’zagini esa havo yoki vodorod bilan sovitish sistemasi.
Gidrogeneratorlarning sovitish tizimlari. Gidrogeneratorlar uchun sovitish sistemasining konstruktiv bajarilishi ularning osma va soyabonsimon turlari uchun umumiydir.
Sovitish havosining bosimini ventilyator va rotor qismlarining shamol hosil qiluvchi qismlari tomonidan hosil qilinadi.