8- ma’ruza: Farmatsevtik ishlab chiqarishda yumshoq dori shakllari. Reja

Surtmalar (Unguentum)- teri, yaralar va shilliq qavatlarga suritish uchun mo‘ljallangan, bir yoki bir nechta dori modda va asosdan tashkil topgan yumshoq dori shakliga aytiladi.

Surtma dori shakllarining ishlatilishi

1. 
   Teri va shilliq qavatlarni tashqi muhit ta’siridan ximoya qilishda
   
2. 
   Kuyganda va sovuq urish natijasida hosil bo‘lgan yaralarga surtish uchun
   
3. 
   Teri kasalliklarida ularni maxalliy davolash yoki dori moddasini qonga so‘rilib, har xil patologik jarayonlarga umumiy ta’sir qilishini ta’minlash uchun
   
4. 
   Organizmning har xil bo‘shliqlarida yuzaga keladigan kasalliklarni davolashda va xomilani oldini oladigan vositalarni tayyorlash uchun
   
5. 
   To‘g‘ri ichak kasalliklarini davolashda va shilliq qavat orqali dori moddalarining organizmga rezorbtiv ta’sirini ta’minlash uchun
   
6. 
   Ko‘z va burun kasalliklarida dori moddasini shilliq qavat orqali ta’sirini yuzaga keltirish uchun
   
7. 
   Soch kasalliklarini davolashda yoki sochni olishda
   
8. 
   Terining tuk bilan qoplangan maydonlarida insektitsid ta’sirni amalga oshirish uchun
   
9. 
   Kosmetik maqsadlar uchun (terini yumshatish, pigmentativ dog‘larni teridan tozalash, terini oziqlantirish
   

Surtmalar. Bu dori turlari boshqa maxalliy ishlatiladigan dori vositalariga nisbatan yuqori qulaylik va imkoniyatlarga ega bo‘lib, ular o‘z navbatida gidrofob, adsorbsion va gidrofil surtmalarga bo‘linadi.

Gidrofob surtmalar. Bu surtmalar uglevodorodli asoslar (vazelin, vazelin moyi, parafin) yordamida tayyorlanib, tarkibida boshqa turdagi lipofil xossali yordamchi moddalarni ham saqlashi mumkin (o‘simlik va hayvon moylari, mumlar, sintetik glitseridlar va suyuq polialkilsiloksanlar). SHuningdek, ularni tarkibida juda kam miqdorda suv yoki dori moddalarining suvli eritmalari ham bo‘lishi mumkin. Gidrofob surtmalar ishlatilish davrida yutilish (xavo bilan muloqotni to‘xtatish), suv bilan qiyin yuvilish, eksudatlar bilan qiyin aralashish va terini bo‘shashtirish xossalariga egadir.

Absorbsion surtmalar. Bu surtmalar ham gidrofob xossali bo‘lib, teriga surtilish davomida eksudatni o‘ziga absorbsiyalash (emulgirlash)xossasiga ega bo‘ladi.

Gidrofil surtmalar. Bu surtmalar giperosmolyar xossali bo‘lib, ular katta miqdordagi eksudatlarni absorbsiya qilish imkoniyatiga egadir.