7мавзу. Ташкилотда менежернинг хулқи

7.7. Менежернинг расмий ва норасмий бошқаруви
Одатда менежерни фармойиш берадиган, буйруқларга имзо чекадиган, жавобгарликни белгилайдиган, бажаришни талаб қиладиган раҳбарнинг расмий ташкилий фаолияти билан боғлайдилар. Аммо, баъзан ходимлар билан оддий суҳбат, бирор ишни бажаришни илтимос қилиш, хушмуомалалик билан муносабатда бўлиш, уни фаолроқ ишлашга, мустақил иш бажаришга, ижодкор бўлишга ундаш яхшироқ самара бериши маълум. Бу ҳам бошқариш, аммо менежернинг шахсга, жамоага ва ишга норасмий ёндашувидир.
Норасмий бошқариш расмий бошқарувга қўшимча бўлиб, унинг эҳтиёжини ифодалайди. Бугина эмас, фақат норасмий йўл билан ҳал қилинадиган муаммолар ҳам бўлади, инсон, жамият, ишлаб чиқариш ривожланган сари бундай муаммолар кўплаб учрайверади.
Инсон фаолиятида ва ишлаб чиқаришда ишга ижодий ёндашув, инновацияларни жорий этиш тобора катта аҳамият касб этиб, ривожланиш сифати ва маромини оширишнинг бош омилларига айланиб бормоқда. Бу талабни кўп жиҳатдан норасмий бошқарув, ижобий ижтимоий-руҳий мотивлар таъминлайди.
Амалдаги ташкилий қонун-қоидалар, маъмурий таъсир воситалари (буйруқ, интизомий талаб кабилар), ижрони назорат қилиш, белгиланган тартибда ишларнинг ҳисоб-китобидан фойдаланиш расмий менежмент белгиларидир. Бу усулнинг муайян афзалликлари бор, чунончи, масъулиятнинг ошиши, назорат қилиш мумкинлиги, вазифаларни тақсимлашдаги пухталик, ижрочилик интизоми, ишдаги автоматизм кабилар иш суръатини оширишга, қарорларнинг ўз вақтида бажарилишига кўмаклашади. Бироқ ҳозирги вақтда ижодий .айратсиз расмийгина ишлаш салбий оқибатларга олиб бориши тайин.
Норасмий бошқарувнинг самарадорлиги қуйидаги омилларга боғлиқ бўлади:
- ходимларнинг сифати: профессионализми, маълумоти, ишга, менежерга муносабати, шахснинг ривожланганлиги (ўз маълумотини оширганлиги, касбий ўсганлиги ва шу кабилар);
-менежернинг шахси (инсоний хислатлари, одамшавандалиги, профессионализми, кўнгилчанлиги, мақсадга интилувчанлиги);
- расмий ва норасмий бошқарув нисбатларидан усталик билан фойдаланиш имкониятига таъсир қилувчи ички ва ташқи ижтимоий-иқтисодий вазият;
- жамоадаги маънавий-руҳий и.лим;
- менежмент тоифаси: стратегик, инновацион, корпоратив ва ..к;
- жамоадаги мавжуд қизиқишлар, қадриятлар ва мотивлар;
- жамоа ва ташкилотнинг ривожланиш динамикаси.