7–laboratoriya mashg’uloti gul tuzilishi va tiplari. Gul formulasi va diagrammasi. To‘pgullar morfologiyasi. Changlanish va urug‘lanish. Qo‘sh urug‘lanish jarayoni darsning maqsadi

P - oddiy gulqo’rg’on.

Ca - kosachabarg.

Co - tojibarg.

A - androtsey (changchilar to’plami).

G - ginetsey (urug’chi).

Agar gul qismlari bir necha doira bo’yicha joylashgan bo’lsa, qo’shuv belgisi Q, agar gul qismlari birikib ketgan bo’lsa, qavsga olish belgisidan ( ) foydalaniladi. Gul qismlaridan birortasining soni 12 tadan oshiq bo’lsa cheksizlik belgisi ∞ ishlatiladi.

Tugunchaning gul qismlariga nisbatan joylashishi quyidagicha belgilanadi:

G ₍₃₎ - tuguncha ostki.

G ₍₅₎ - tuguncha ustki.

G _{(5) -} tuguncha o’rta.

Namuna tariqasida beda guli formulasini tuzishni keltiramiz.

Beda gulini tahlil qilamiz: qo’sh jinsli, zigomorf shaklida, tojibargi 5 ta, 2 ta si eshkakchalar shaklida o’sgan, 1 tasi keng elkancha shaklida, 2 tasi qo’shilib qayiqcha hosil qilgan; changchilar soni 10, ulardan 9 tasi birikib o’sgan, 1 tasi alohida; urug’chisi 1 ta, tuguncha ustki. Yuqorida aniqlangan belgilardan foydalanib, buda gulining formulasini tuzamiz.

♂ Ca ₍₅₎ Co _1+2+(2) A ₁₊₍₉₎ G ₁

Gul formulasini tuzishda ishlatiladigan belgilardan foydalanib, olma, burchoq va lola gullari formulasini tuzing.

7. Gul diagrammasini tuzish uchun quyidagi belgilardan foydalaniladi. Bu belgilar gul qismlarining ko’ndalang kesigidagi shakliga o’xshashdir.

- kosachabarg.

- tojibarg.

- changchi.

- urug’chi.

- gul bandi.
8. Gul diagrammalari belgilaridan foydalanib namuna sifatida loviya guli diagrammasini tuzamiz. Olma, burchoq va lola gulining diagrammalarini tuzing.

Nazorat savollari:

1. 
   Gul qanday qismlardan tuziladi?
   
2. 
   Gul qismlari gul o’rnida qanday tartibda joylashadi?
   
3. 
   Nektardonlar gulda qayday funktsiyani bajaradi?
   
4. 
   Gul formulasi nimani bildiradi?
   
5. 
   Gul formulasini tuzish uchun qanday belgilar qo’llaniladi?
   
6. 
   Sa va So harflari nimani bildiradi?
   
7. 
   Ushbu belgilar (♀, ♂ )nimani ifodalaydi?
   
8. 
   Gul diagrammasini tuzish uchun qanday belgilar ishlatiladi?