7398b1cc-0a47-4d0e-b58e-dd2544d80cac pdf

Tinglash va gapirish uchun odamlarga berilgan 
vaqt ularda  o`z-o`zini hurmat  qilish  hissini  
yaratadi. 

---

55 
 
boʻlmasa,  bostirib  kirishlariga  imkon  bermaydi.  Edvard  T.  Xoll  inson 
munosabatlarini 4 turdagi masofa turlari vositasida tasvirlaydi: 
1.  Yaqin – jismoniy aloqa 18 dyuymgacha (≈45sm) 
2.  Shaxsiy – 18 dyuym 4 futgacha (≈120 sm) 
3.  Ijtimoiy – 4 futdan 12 futgacha (≈365 sm) 
4.  Ommaviy – 12 futdan  koʽz  ilgʻaguncha va eshitishguncha 
 
Bu 4 hududlarning har birida savollarsiz, muloqot faoliyatining turi va sifati  
oʽzgaradi. Ammo biz bu hududlarni shaxsan belgilashimizni va oʽzimizning turgan 
joyimizni    oʽzgartirish    bilan    ularni    oʽzgartira    olishimizni    yodda    tuting.  
Shunday  qilib, ular  har  birimiz  uchun  oʽzgachadir.   Masofa bir madaniyatdan 
boshqasida    oʽzgacha    boʻladi.  Oraliq  masofa  ba’zan  noto‘gʻri    talqin    etiladi  
hamda  muloqotga  va  xabar  mazmuniga  ta’sir  koʻrsatadi.  Biroq, bo‘rttirilgan 
ongning  emotsional    holatida  normal  masofa  pisand  qilmasligi  mumkin. 
Proksemikaga    kishilarning    muloqot    davomida    bir-biriga    qarab,    moslab  ish
 
tutishiva oraliq masofani tutishi kiradi: 
 
Ovoz. Ovoz quyidagi xususiyatlarga ega:  ohang – ovozning sifati. Balandlik 
notiq  va  tinglovchi  oʻrtasidagi  masofa  va  auditoridagi  odamlar  soniga  ongli 
ravishda moslashtiriladigan balandlik yoki mayinlikdir. Juda ham baland gapirish 
oʽzini  tuta  bilish  kamligi  yoki  qo‘pol  tabiatini  namoyon  qiladi.  Chastota 
(balandlik)  shkaladagi  baland    yoki  past  nota.  Baland  notadagi  ovoz  koʻpincha 
yoqimsiz, kamolotga yetmagan yoki emotsional kasallik fikrini uygʻotadi, qo‘rqqan 
shaxs  yuqori  chastotada  gapiradi.    Mayinlik  bilan,  past  chastotada  va  talab 
qilingandek balandlikni ko‘tarish  yaxshiroq  boʻladi.  

---

56 
 
Tezlik.    Tezlik  nutq    omilidir.  Tez  nutq    hayajonlanishni    bildiradi.    Biz 
qiziqarli hikoyani aytishda gapirish tezligini oshiramiz va qiyin fikrni tushuntirish 
uchun tezlikni kamaytiramiz. 
Talaffuz.    Talaffuz  soʽz  aytilishining  qabul  qilingan  standart  yoʻlini 
anglatadi.  To‘gʻri  va  aniq talaffuz  muhim  va  soʽzlovchining  diqqat-e’tiborliligini 
va auditoriyaga fikri borligini koʻrsatadi. 
Aksent.  Odamning  tildagi  tovushlarni  talaffuz  qilish  uslubi  aksent  boʻladi. 
Har bir tilning tovushlarni shakllantiruvchi oʽz usuli bo`ladi, biz boshqa tilga oʽz 
ona tilimizning aksentini oʻtkazamiz. Yangi tilda yaxshi aksent til egalarini eshitish 
orqali  oʻrganiladi.