7398b1cc-0a47-4d0e-b58e-dd2544d80cac pdf

NUTQ 
USLUBLARI
Badiiy
uslub
So`zlashuv
uslubi
Ilmiy
uslub
Publisistik
uslub
Rasmiy-
idoraviy
uslub
yozma nutq
 
Adabiy til me’yorlariga 
qat’iy amal qilingan 
so`zlashuv uslubi 
adabiy 
so`zlalashuv uslubi,
 
bunday xusuiyatga ega 
bo`lmagan so`zlashuv 
uslubi esa 
oddiy 
so`zlashuv uslubidir.
 

---

157 
 
So`zlashuv  nutqida  ona  tilidagi  bor 
imkoniyatlardan  foydalanilsa  ham,  har  bir 
toifaning  nutqida  o`ziga  xoslik  seziladi: 
olimlarning  suhbati  bilan  ishchi,  xizmatchi, 
dehqonning  so`zlashuvida  farq  bo`ladi.  Hatto 
erkagu xotinlar so`zlashuvi o`rtasida ham ba’z
i 
farqlar bo`ladi.  
Og`zaki  so`zlashuv  uslubi  grammatik 
qurilishi  sodda,  qisqa,  mazmunan  ta’sirchan 
bo`ladi.  
 
Og`zaki  so`zlashuv  uslubi
  grammatik  qurilishi  soda,  qisqa,  mazmunan 
ta’sirchan bo`ladi. Bunda xalq maqollari va masallar, rivoyat va ertaklar, latifa va 
qo`shiqlar,  so`z  o`yinlari-pichinglar,  hazil 
–
  mutoyi  balar,  askiya  va  qochirmalar 
muhim  manba  sanaladi.  Jonli  nutq  jarayonida  uslubiy  bo`yoq  iboralaridan 
(
Onaginang  o`rgilsin!  Qoqindig`ing bo`lay!)
  keng  foydalaniladi.  Jonli  so`zlashuv 
nutqida  «xom»  ibora  va  gaplar,  behayo  so`
zlar  ham  uchraydi.  Ba’zan  bunday 
qatlamlar badiiy asarlardan ham o`rin oladi: 
Hoy xotin, tavba qildim, endi ichsam, 
birovdan pul olsam, go`rimda to`ng`iz qo`pay.  
Har holda hamma toifa kishilarning suhbati, so`z va gaplari tushunarli bo`ladi. 
Chunki umumiste’moldagi so`z, ibora va jumlalardan foydalaniladi.
 
Badiiy  uslub. 
Badiiy  uslubning  o`ziga  xos  xususiyati  shundaki,  adabiy 
tilning barcha imkoniyatlarini o`z ichiga olish bilan birga, unda o`zbek shevalariga, 
kasb-
hunarga doir leksik birliklar, bugungi kunda iste’moldan chiqib ketgan tarixiy 
so`zlar  ham  personajlar  nutqi  orqali  ishlatila  beradi.  Badiiy  uslub  o`quvchiga 
estetik zavq bag`ishlaydi.