7398b1cc-0a47-4d0e-b58e-dd2544d80cac pdf

Adabiy nutq 
–
 
yozuvchilar, shoirlar, 
olimlar tomonidan 
ishlangan, qat’iy 
me’yorlarga ega 
bo`lgan nutq 
ko`rinishidir
.
 
Uslub 
–
  
so`zlovchi va yozuvchining 
ifodalanayotgan fikrga, 
voqea, hodisaga shaxsiy 
munosabatidir.
 

---

155 
 
kelgansan.
 
Bu 
jumlada 
so`zlovchi 
suhbatdoshga  qarindoshligini  bildirishi  bilan 
birga,  unga  o`z  mehribonligini  ham 
ko`rsatmoqchi.  
    
Uslubshunoslik  uslub,  sinonimiya,  so`z,  so`z  birikmasi  va  gapning  ana  shu 
qo`shimcha (modal) ma’nosini o`rganadi. 
 
Gapda  uslubiy  (modal)  mazmun  maxsus  so`z  va  iboralar  (undalma,  kirish 
so`z,  sinonimlar,  frazeologik  birlik  va  gaplar,  sheva,  biror  kasbga  oid  so`zlar  va 
h.k.) orqali ifodalanadi. 
Hamma so`z, ibora va sintaktik qurilmalar ham ma’lum bir 
nutq  uslubini  yaratishga  xizmat  qilavermaydi: 
qalam,  kitob,  daraxt
  va  shunga 
o`xshash so`zlar o`z asl ma’nosida biror 
uslubga betaraf so`zlardir.
 Ular nutqning 
biror turini tashkil etishi uchun ko`chma ma’noda qo`llanishi kerak. 
Qalami o
`
tkir. 
Hasratim  bir  kitob  bo
`
ladi.  Daraxt  bir  joyda  ko
`
karadi
  kabi.  Tilimizda  barcha 
uslublarda  teng  qo‘llanadigan  so‘zlar  bo‘lishi  bilan  birga,  faqat  ayrim  nutq 
uslublari uchun xoslangan so`zlar ham mavjud.  
 
 
 Nutqning  ijtimoiy  vazifasiga  qarab  uslub  turlari  har  xil  bo`ladi:  har  bir 
ijtimoiy  qatlam,  toifaning  o`z  nutq  uslubi  bo`ladi.  Shunga  ko`ra,  uslub,  avvalo, 
so`zlashuv va yozma
 nutq uslublariga bo`linadi.  
Turli sohalarda xizmat qiluvchi kishilar  
(ziyolilar, 
ishchilar, 
qishloq 
xo`jalik 
xodimlari, 
amaldorlar