71 Qoramol kasalliklari indd

ҚОРАМОЛЛАРДА ОҚСИЛ КАСАЛЛИГИ
Оқсил-(яшур) 
– ўткир кечувчи, тез тарқалувчи, юқумли 
вирус касаллик бўлиб, асосан жуфт туёқли уй ҳайвонла-
ри, қорамоллар, қўй-эчкилар, чўчқа ва туялар, кам бўлсада 
одамлар, айниқса касал ҳайвон билан мулоқотда бўлган ве-
теринария ходимлари, сут соғувчилар, молбоқарлар касал-
ланади.
Касалликнинг иқтисодий зарари.
Касалликдан ўлим 
нисбати пастлигига қарамасдан, эмланмаган ҳайвонларга 
юқиш эҳтимоли 100 фоизга яқин. Касалликка чалинган ҳай-
вонларни хўжаликларда фойдаланиш муддати қисқаради, 
маҳсулдорлик сут ва бола бериш қобилияти пасаяди ҳамда 
касалликни даволаш ва олдини олиш учун хўжаликлардан 
катта маблағ сарфланади. Маълумотларга кўра, касаллан-
ган ҳайвонлардан 24,8% да туёқ, 13,2% да мастит, 0,6% да 
бачадон яллиғланиши касалликлари ривожланади. Ёш бу-
зоқларда касаллик клиник белгиларсиз кечиб, ўз вақтида 
даволанмаса ўлим юз беради. Касалликда ўлим ўртача 2-3% 
ни ташкил этади. 
Касаллик қўзғатувчиси ва унинг чидамлилиги. 
Касал-
лик қўзғатувчиси бўлган вирус ташқи муҳит таъсирига чи-
дамли: ёз ойларида 20 °С да пичанда 7-9 кун, тупроқда 5-7 
кун, 37 °С да 20 соат, 43 °С да 5-7 кун, 70-80 °С да эса бир неча 
дақиқагача; қиш ойларида ер қатламининг 5 см чуқурлигида 
50-60 кун; куз ойларида 35 кун, гўнгда 40-60 кун, тузланган 
ҳайвон терисида 10-15 °С да 50 кун давомида, 25-30 °С да эса 
10-15 кун, музлатилган гўштда 320 кун давомида сақланади. 
Яйловларда ёз ойларида 20-24 кун, кузда 30 кун, қишда 3 ой 

---

10
100 китоб тўплами
давомида сақланади, ҳайвон терисида 20-30 кунгача, кийим 
кечакда 40-60 кунгача сақланади, Сутда 65 °С да 30 дақиқада,
70-80 °С да эса бир неча дақиқада ўз фаоллигини йўқотади. 
Касалланган ҳайвонлар организмидан қўзғатувчи 14 кун да-
вомида ташқи муҳитга сўлаги, балғами, ахлати, сийдиги ва 
бошқалар орқали ажралиб туради. (1-жадвал)
1-жадвал