7. Станция ва подстанция электр жихозлари Kurs loyihasini bajarish na’munasi

7.1.4 Ishga tushiruvchi zaxira o‘z ehtiyoj transformatorini tanlash

Blokli IES larda ishga tushiruvchi zaxira o‘z ehtiyoj transformatorlari (ITZO‘ET) bloklar soni ikkita bo‘lganda bitta ishga tushiruvchi zaxira o‘z ehtiyoj transformatori, bloklar soni 3÷6 bo‘lganda ikkita zaxira o‘z ehtiyoj transformatori qo‘llaniladi. Agarda bloklar soni oltidan ko‘p bo‘lganda generator kuchlanishiga mo‘ljallangan uchinchi zaxira transformatori manbaga ulanmagan holda stansiyada o‘rnatilgan bo‘lishi va istalgan ishchi o‘z ehtiyoj transformatorini almashtira olishi lozim.

Har bir ishga tushiruvchi zaxira o‘z ehtiyoj transformatorining quvvati bitta blokning ishchi o‘z ehtiyoj transformatorini almashtira olishi va bir vaqtning o‘zida ikkinchi blokning ishga tushirilishini (pusk) yoki avariyaviy to‘xtashinini ta’minlab bera oladigan qilib tanlanadi. Agarda o‘z ehtiyoj iste’molchilari haqida aniq ma’lumotga ega bo‘linmasa, zaxira o‘z ehtiyoj transformatorining quvvati o‘ta yuklangan ishchi o‘z ehtiyoj transformatorining quvvatidan 1,5 marta katta qilib olinadi. Bunda ishga tushiruvchi zaxira o‘z ehtiyoj transformatori aksariyat hollarda o‘chirilgan yoki yuklanmagan holda ishlaganligini hisobga olgan holda ruxsat etilgan o‘ta yuklanish qobiliyati hisobga olish zarur. Ushbu shartlar bo‘yicha tanlangan zaxira o‘z ehtiyoj transformatorlari o‘z ehtiyoj motorlarning o‘z-o‘zidan ishga tushish shartiga tekshirilishi lozim.
Ishga tushiruvchi zaxira o‘z ehtiyoj transformatorining hisobiy quvvatini topib olamiz:

Hisoblangan quvvat asosida ishga tushiruvchi zaxira o‘z ehtiyoj transformatorining quvvatini transformatorlar quvvati qatorining eng yaqin kattasini qabul qilamiz, ya’ni: . Shuningdek ishga tushiruvchi zaxira o‘z ehtiyoj transformatori quyi chulg‘amining kuchlanishi ishchi o‘z ehtiyoj transformatorining quyi chulg’amidagi kuchlanishiga teng, yuqori chulg’amining kuchlanishi esa OTQ-1 dagi shina kuchlanishiga (110 kV) teng bo‘lishi lozim.

TM-4000/110 rusumli transformatorni qabul qilamiz.

18-jadval

To‘la quvvati (MVA)	Yuqori kuchlanishi , (kV)	Qo‘yi kuchlanishi , (kV)	Salt ishlashdagi toki , %	Qisqa tutashuv kuchlanishi , %	Salt ishlashdagi aktiv quvvat isrofi , (kVt)	Qisqa tutashuvdagi aktiv quvvat isrofi , (kVt)
4	121	10,5	-	-	-	-