7-seminar mavzusi: sharqiy va janubiy osiyo hamda musulmon mamlakatlarida siyosiy fikr va mafkuralar

Satyagraxa (sanskritcha — haqiqat qatiylikda) — hind xalqining ingliz mustamlakasi davridagi kurash shakllaridan biri. M. Gandi tomonidan 20-asr boshida ishlab chiqilgan. Bunda kurashning turli xil usullari, mutlaqo tinchlik vositalari — mitinglar oʻtkazish, hukumatga arznomalar bilan murojaat qilish, ish tashlashlar uyushtirish, hukumat farmoyishlarini bajarmaslik, solikdarni toʻlamaslik, hokimiyat bilan hamkorlik qilmaslik, unga itoat etmaslik va umuman kuch ishlatmasdan kurashishni bildiradi. S. dastlab M. Gandi tomonidan 20-asr boshida Jan. Afrikadagi hindlarni tahqirlash siyosatiga qarshi oʻtkazildi. Gandi 1915 yilda Ahmadobod shahrida S gʻoyalarini targʻib etuvchi markaz "Satyagraxa ashram"ni tuzdi. 1918—22 ylarda mamlakatda koʻtarilgan xalq ozodlik harakati davridan boshlab S. oʻtkazish keng tuye oldi. S. tufayli Gandi Hindistonning siyosiy hayotida katta shuhrat qozondi. Mamlakatda xalq milliy ozodlik harakatining gʻalaba qilishida Gandining S usuli muhim rol oʻynadi.

Osiyoning yangi industrial davlatlari.Ular Koreya Respublikasi, Tayvan, Singapur, Xitoyning Syangani bo'lib, so'nggi o'n besh-yigirma yil ichida. omilkorlik bilan amalga oshirilgan iqtisodiy islohotlar tufayli taraqqiyotda keskin yuksalishlarga erishdilar. Shu tufayli ular G'arbda «Osiyo yo'lbarslari» yoki «Osiyo ajdarholari» deb ham nom oldilar. XX asr oxirlariga kelib bu toifa davlatlarga Malayziya va Tailand ham qo’shildi.

  Osiyoning ilg`or davlatlaridan Isroil, Kipr va Turkiya o'z taraqqiyot yo'lini belgilashda G'arb mamlakatlari tajribasini dastur qilib olgan bo'lsa, Sharqida joylashgan yangi industrial davlatlar esa Yaponiya rivojlanish modelmi namuna qilib olganligi bilan ajralib turadi.

  Jumladan, 60-yillargacha qoloq bo'lgan Koreya Respublikasi 90-yillar boshlariga kelib jahonda AES larda ishlab chiqarilayotgan elektr energiya hajmiga ko'ra 9-o'ringa, po'lat eritish bo'yicha 8-o'ringa, dengiz kemalari ishlab chiqarishda 2-o'ringa, kimyoviy tolalar ishlab chiqarishda 5-o'ringa, elektron sanoat mahsulotlari ishlab chiqarishda 6-о`ringa chiqib oldi. Shunga o'xshash keskin iqtisodiy o'sishlar Singapur, Tayvan va boshqalarda ham yuz berdi