7-mavzu. Tarmoq ma’lumotlar bazasi. Bulutli texnologiyalar. Reja

Kamchiliklari. Avvalgi ikki modelda bo‘lgani kabi markazlashtirish ishonchli xavfsizlik choralarini talab etadi. SaaSga Gmail, Google Docs, Netflix, Photoshop.com, Acrobat.com, Intuit QuickBooks Online, IBM LotusLive, Unyte, Salesforce.com, Sugar CRM i Webex kabilarni namuna sifatida keltirish mumkin. Rivojlanib borayotgan mobil ilovalar bozorining asosiy qismi SaaSning samarali yo‘lga qo‘yilganligi natijasidir.
Hozirgi kunda axborot texnologiyalarining eng yuqori rivojlanishi hisoblanayotgan bulutli hisoblash yaqin kelajakda o‘tmishga aylanadi, degan fikrlar mavjud. Istiqbol bulutli ilovalarda, hozirgidek, nafaqat bitta yetkazib beruvchining infratuzilish va platformasiga, balki turli yetkazib beruvchilarning to‘plangan infratuzilish va platformasiga ustuvorlik berishi kutilmoqda. Ehtimol, bulutli hisoblash oxir-oqibat xizmat sifatida barcha narsa (Yeverything as a Service – YeaaS) konsepsiyalarining paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin.
O‘zbekistonda bulutli hisoblash texnologiyalarining rivojlantirilishi. “O‘zbektelekom” milliy telekommunikatsiya operatori 2016 yilning avgust oyida yangi “UZCLOUD” ma’lumotlarni uzatish markazini ishga tushirdi. Mutaxassislarning fikricha, faoliyati to‘g‘ridan-to‘g‘ri katta axborot oqimlariga tezkor va samarali ishlov berilishining uzluksiz ta’minlanishiga bog‘liq bo‘lgan mahalliy kompaniyalar uchun birinchi bo‘lgan ma’lumotlar markazi katta ahamiyatga ega hisoblanadi. Ma’lumot markazining saqlash hajmi joriy konfiguratsiyasi 1 petabaytli 160 bleyd-serverdan tashkil topgan va serverlar sonini 10 petabaytgacha kengaytirish mumkin.
Yaratilgan ma’lumotlar markazining asosiy afzalliklari turli xatoliklarga katta bardoshlilik va mehnat unumdorligidir. To‘liq O‘zbekiston sharoiti uchun loyihalashtirilgan va ishlab chiqilgan.
2016 yilning noyabr oyida aynan shu yo‘nalishda Huawei Tech Investment Tashkent kompaniyasi tomonidan tashkil etilgan “Bulutli hisoblash O‘zbekiston sammiti – 2016” xalqaro anjumani bo‘lib o‘tdi. 2017 yil 21 sentabrda Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi hamda Microsoft kompaniyasi o‘rtasida hamkorlik memorandumi imzolanib, bu hujjatda AKT sohasida istiqbolli hamkorlik belgilab olindi.
IaaS bulut texnologiyalaridan O‘zbekistonda avvaldan foydalaniladi, bu esa tashkilotlarga resurs talab qiladigan mijoz va tarmoq IT-infratuzilmasi, ma’lumotlarga ishlov berish infratuzilmasi muammolaridan xoli etadi. IaaS infratuzilma autsorsingidan foydalanib, xizmatlar iste’molchisi ortiqcha xarajatlardan xalos bo‘ladi.
“PaaS” bulut texnologiyalari O‘zbekistonning yetarlicha moddiy bazaga ega bo‘lgan kam sonli ishlab chiquvchi kompaniyalar loyihalarini amalga oshirishda foydalaniladi.
SaaS bulut texnologiyalari O‘zbekistonda endigina joriy etib borilmoqda. Bizning fikrimizcha, bu birinchi navbatda, xususan, regionlarda Internet tarmog‘iga ulanishning past sifati bilan bog‘liq. Biroq kelgusi yillarda SaaS xizmatlari eng ko‘p talab qilinadigan xizmatga aylanadi, chunki so‘nggi yillarda bulutli yechimlar jahon bozori jadal sur’atlarda o‘sib bormoqda va butun dunyo bo‘ylab o‘sish sur’atlari bozor o‘zgarishi aynan SaaS yo‘nalishida kuzatilmoqda.