7-мавзу. Тарихий жараёнда жамиятнинг маданий ва маънавий қадриятлари. Жамият ва тарих фалсафаси

Идеализм

• Хегел ижтимоий ривожланиш қонунларини тафаккур (мантиқ) қонунлари билан айнан бир деб билади. Бу эса жамиятни тушунтиришдаги мутлоқ идеализмнинг намоён бўлишидир.

Материализм

• Жамият ривожланишининг тарихий босқичларида маълум бир моддий ишлаб чиқариш усули ётиши, бу эса ижтимоий-иқтисодий формация сифатида ифодаланиб, инсоният жамияти тарихи эса формацияларнинг кетма-кет алмашинувидан иборатдир.

«Диалектик-гуманистик» оқим

• Неохегелчилик (Франкфурт мактаби – Т. Адорно, Т. Марузе, Ю. Хабермас ва б.);
• фрейдизм (фрейдомарксизм – В.Райх, Э.Фромм ва б.;
• экзистенциализм (Ж.-П. Сартр, А. Лефевр, М. Мерло-Понти ва б.);
• феноменология (Э. Пачи, П.Пиконе ва б.),
• «Ҳаёт фалсафаси» (Э.Блох) ва бошқалар.

«Диалектик-гуманистик» оқим

• Ж.-П.Сартр тўғридан-тўғри «ижтимоий материя» нинг мавжудлиги тўғрисида гапирса,
• «франкфуртчилар» эса жамиятнинг иқтисодий тузилмаси таҳлилига ўз эътиборларини қаратадилар.

Этимологик нуқтаи назардан бу тушунча турлича ҳодисаларнинг бирлигини ифодалайди:

• Моддий дунёнинг бир қисми бўлиб, одамларнинг бирлигини ва шаклларининг тарихан ривожланаётган барча усуллари мажмуидир.
• Одамларнинг тарихий жиҳатдан ўзаро таъсир усули ва бирлиги шаклининг ҳар бири.
• Яшаш вақти ва яшаш жойи бир бўлган одамларнинг (минтақа, мамлакат ва б.) мажмуи.
• Одамларнинг маълум мақсад йўлида бирлашиши.
• Ўз вақтини биргаликда ўтказувчи одамлар гуруҳи ва бошқалар.

СОЦИУМ

• Жамият ҳар қандай мураккаб бир бутун ҳодиса ва тизим сифатида ўз тузилиши, структурасига эга.

ЖАМИЯТ

• Жамият тузилмасида тўртта асосий соҳалар ажралиб чиқди:
• иқтисодий,
• сиёсий,
• ижтимоий,
• маънавий соҳалар.

Иқтисодий соҳа

• ишлаб чиқариш усули, ишлаб чиқариш кучлари ва ишлаб чиқариш муносабатларининг бирлиги, шунингдек иқтисодиётнинг ўзаро алоқадорлиги ва ўзаро таъсирлари йиғиндиси.