7-Мавзу: шахснинг билиш жараёнлари: сезги, диқҚАТ, идрок, хотира, тафаккур, нутқ, хаёл

Кўргазмали-ҳаракат тафаккур тури.
Тарихий тараққиѐт давомида 
одамлар ўз олдиларида турган мақсадларни дастлаб амалий фаолият нуқтаи 
назаридан ечганлар, кейинчалик унда назарий фаолият ажралиб чиққан. 
амалий ва назарий фаолият чамбарчас бир-бири билан боғлангандир.
Соф психологик фаолият бирламчи эмас, балки амалий фаолиятнинг 
ўзи бирламчидир. Яна фаолиятнинг тараққиѐти давомида унга нисбатан 
мустақил назарий фикр юритиш фаолияти ажралиб чиққан. Фақат бутун 
инсониятнинг тарихий тараққиѐти эмас, балки шу билан бирга ҳар бир 
боланинг психик тараққиѐти жараѐни ҳам даставвал соф назарий фаолият 
эмас, балки амалий фаолиятдир.
Агарда инсониятнинг тарихий тараққиѐти муаммосидан четланиб, 
ушбу масалани олиб қарасак, у ҳолда амалий фаолият бирламчи эканлигига 
ишонч ҳосил қиламиз. Бунинг учун инсоннинг онтогенетик тараққиѐтини 
дастлабки фазасига мурожаат қиламиз. Бола туғилишдан тортиб, то унинг 
боғча ѐшигача даврини амалий фаолиятда кўргазмали-ҳаракат тафаккури 
ўсишининг асосий палласи деб аташ мумкин. Мазкур ѐшдаги инсон зоти ана 
шу амалий фаолият негизида ақлий ҳаракатларни амалга оширади, амалий 
билимларни ўзлаштиради, натижада кўргазмали-ҳаракат тафаккури ўса 
боради. Ушбу ѐшдаги кичкинтойлар ўзлари ўйнаѐтган ўйинчоқларни қўллари 
билан бевосита ушлаб кўриш орқали улар билан танишадилар, шунинг билан 
бирга уларни идрок қилишга интиладилар. Идрок қилинган предметлар ва 
ўйинчоқларни ўзаро солиштирадилар, қисмларга ажратадилар, анализ ва 
синтез қиладилар, бўлакларга ажратилганларни яхлит ҳолга келтириб 
бирлаштирадилар. Катталар тушунтиришига ишонч ҳосил қилмасдан, айни 
чоғда уларни объектни синдириб ѐки бузиб бўлса ҳам, уларнинг ички 
тузилиши билан танишиш иштиѐқи, майли кучли бўлади. Шу боисдан 
амалий характердаги муаммоларни ҳал қилишда кўпинча бузиб, тузатиш 
йўли билан ҳаракат қиладилар. Кўргазмали-ҳаракат тафаккури боғча ѐшига 
етгандан сўнг болаларда ўз қийматини йўқота бошлайди.