7 Mavzu: Respublika karerlarida sodir bo’luvchi deformatsiya jarayonlarini tahlil qilish. Sultanov Ramazon

Buralish — sterjen, plastinka yoki qavariq sirtning tashki burovchi momentlar (kuchlar jufti) taʼsirida vujudga keladigan deformatsiya (koʻndalang kesimlarning oʻzaro burilishi). Doiraviy toʻgʻri sterjen burovchi moment taʼsirida buralganda uning koʻndalang kesimidagi barcha nuqtalar oʻz tekisligida qoladi, sterjen uchlari (koʻndalang kesimlar) orasidagi masofa esa oʻzgarmaydi, kesimlar radiusi toʻgʻri chiziqligicha qoladi. Koʻndalang kesimlar bir-biriga nisbatan umumiy oʻq atrofida biror burchakka buriladi. B. dumaloq sterjenlarda faqat urinma zoʻriqishlarni, boshqacha koʻndalang kesimli sterjenlarda urinma va normal (tik) zoʻriqishlarni hosil qiladi.

Buralish — sterjen, plastinka yoki qavariq sirtning tashki burovchi momentlar (kuchlar jufti) taʼsirida vujudga keladigan deformatsiya (koʻndalang kesimlarning oʻzaro burilishi). Doiraviy toʻgʻri sterjen burovchi moment taʼsirida buralganda uning koʻndalang kesimidagi barcha nuqtalar oʻz tekisligida qoladi, sterjen uchlari (koʻndalang kesimlar) orasidagi masofa esa oʻzgarmaydi, kesimlar radiusi toʻgʻri chiziqligicha qoladi. Koʻndalang kesimlar bir-biriga nisbatan umumiy oʻq atrofida biror burchakka buriladi. B. dumaloq sterjenlarda faqat urinma zoʻriqishlarni, boshqacha koʻndalang kesimli sterjenlarda urinma va normal (tik) zoʻriqishlarni hosil qiladi.

SNiPlarning bunday keskin cheklovlarni joriy etishining sababi oddiy va ravshan. Deformatsiya qanchalik past bo'lsa, strukturaning xavfsizligi va egiluvchanligi shunchalik yuqori bo'ladi. 0,5%dan kam burilish uchun yuk ko'taruvchi element, nur yoki plitalar elastik xususiyatlarini saqlab qoladi, bu esa kuchlarning normal taqsimlanishini kafolatlaydi va butun tuzilmaning yaxlitligini saqlaydi. Burilishning oshishi bilan binoning ramkasi egiladi, qarshilik ko'rsatadi, lekin ruxsat etilgan qiymatdan oshib ketganda, rishtalar uziladi va konstruktsiya ko'chki kabi mustahkamligini va yuk ko'tarish qobiliyatini yo'qotadi

SNiPlarning bunday keskin cheklovlarni joriy etishining sababi oddiy va ravshan. Deformatsiya qanchalik past bo'lsa, strukturaning xavfsizligi va egiluvchanligi shunchalik yuqori bo'ladi. 0,5%dan kam burilish uchun yuk ko'taruvchi element, nur yoki plitalar elastik xususiyatlarini saqlab qoladi, bu esa kuchlarning normal taqsimlanishini kafolatlaydi va butun tuzilmaning yaxlitligini saqlaydi. Burilishning oshishi bilan binoning ramkasi egiladi, qarshilik ko'rsatadi, lekin ruxsat etilgan qiymatdan oshib ketganda, rishtalar uziladi va konstruktsiya ko'chki kabi mustahkamligini va yuk ko'tarish qobiliyatini yo'qotadi