7-mavzu: missionerlik va prozelitizm: tarix va bugun, targ’bot usullari reja

Xristianlik doirasida keng tarmoq otgan missionerlikning tashkiliy asoslari haqida nima deyish mumkin?
Missionerlik rivojlanib borgani sari tegishli g‘oyaviy-nazariy va tashkiliy asoslar ham yaratib borilgan. Xususan, 1662 yilda Papa Grigoriy XV katolik missionerlariga rahbarlik qilish uchun Diniy targ‘ibot kongregatsiyasini (1968 yildan Xalqlarni “Injil”ga e’tiqod qildirish kongregatsiyasi) ta’sis etgani fikrimizning isboti bo‘la oladi. Rim Papasi Piy XII 1957 yilda missionerlikka da’vat ruhi bilan sug‘orilgan “Fideyi Donum” (italyancha- “E’tiqod in’omi”), Ioann XXIII 1959 yilda “Prinseps postorum” (italyancha- “Yo‘lboshchilar uchun nizom”), Pavel VI 1967 yilda “Populorum progressio” (italyancha - “Xalqlarning rivojlanishi”) nomli nomalarni e’lon qilgani hamda II Vatikan soborida (1962-65) missionerlik masalalariga bag‘ishlab maxsus dekret ishlab chiqilgani ham bu yo‘ldagi ishlar tadrijiy tashkil etilganini ko‘rsatadi.
XX asrga kelib, o‘z holicha missionerlik bilan shug‘ullangan tashkilotlarni birlashtirish yo‘lida harakatlar boshlab yuborildi va ilk xalqaro protestant missionerlik tuzilmalari shakllantirildi. Birinchi butunjahon protestant missionerlari konferensiyasi 1910 yilda SHotlandiyaning Edinburg shahrida bo‘lib o‘tdi. Keyinroq esa «Xalqaro missiyalar kengashi» tuzildi. Bu kengash «Butunjahon cherkovlari kengashi»ga a’zo bo‘lib, protestant missionerligining faoliyatini yo‘naltirib turuvchi asosiy tashkilot hisoblanadi.
Missionerlik muassasalari yirik kapital va erlarni tasarruflariga olib, o‘z mamlakatlari siyosatini o‘tkazishda faol ishtirok etdilar. Ma’rifat tarqatish, tibbiy yordam ko‘rsatish ishlarini monopollashtirib olib, shu yo‘l bilan xristianlik targ‘ibotini kuchaytirdilar.
Hozirgi kunda missionerlar o‘z tashkiliy asoslarini yaratishda asosan nashriyotlar, xayriya va nodavlat notijorat tashkilotlari maqomidan foydalanishmoqda. Bundan tashqari ba’zi tashkilotlar tibbiy uyushmalar niqobi ostida faoliyat olib borishmoqda.
O‘rganish “Aksels” (“Accels”) xalqaro tashkiloti AQSH Kongressi tomonidan moliyalashtirilgan dasturga binoan MDH mamlakatlaridan AQSHga yuborilgan talaba va o‘quvchilarni dindor amerikaliklarning oilalariga joylashtirish va shu yo‘l bilan bir yil davomida ularni prozelitlarga aylantirishdek maqsadlarni ko‘zlab faoliyat olib borganini ko‘rsatadi. Mazkur misol missionerlik bilan shug‘ullanadigan tashkilotlar e’tiqodiy o‘zgartishlar ob’ekti qilib tanlangan davlatlarga o‘z hukumatlari qo‘llab-quvvatlashiga tayanib, kirib borishga harakat qilayotganliklarini ham ko‘rsatadi.