7-mavzu. Metallarning umumiy xossalari


Oksidlanish-kaytarilish reaksiyalari tenglamalarini tuzish



Download 0,76 Mb.
bet6/7
Sana07.04.2022
Hajmi0,76 Mb.
#533087
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Ma\'ruza - 7

Oksidlanish-kaytarilish reaksiyalari tenglamalarini tuzish
1Har doim kimyoviy reaksiya tenglamalarini yozayotganimizda massalar nisbati qonuniga bo‘ysunamiz: Har bir elementning miqdori tenglamaning ikkala tomonida teng bo‘lishi kerak. (Hech qanday kimyoviy jarayonda atomlar parchalanmaydi va hosil bo‘lmaydi.) oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarini tenglashtirayotganimizda ba’zi qo‘shimchalar talab qilinadi: elektronlarning qabul qilinish va yo‘qotilishi tenglashtirilishi kerak. Reaksiya davomida bir modda ma’lum miqdorda elektron yo‘qotsa, boshqa modda shuncha elektronni qabul qiladi. (Hes qanday kimyoviy jarayonda elektronlar parchalanmaydi va hosil bo‘lmaydi.)
2-tenglamadagi kabi oddiy kimyoviy reakutsiya tenglamalarida elektronlar sonini tenglashtirish “avtomatik” amalga oshiriladi – tenglamani elektronlar o‘tishini hisoblamay ham tenglashtirish mumkin. Ko‘pchilik oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari 2-tenglamadagi kabi sodda emas va ularni yo‘qotilgan va qabul qilingan elektronlar sonini hisoblamay turib tenglashtirish mumkin emas. Bu bo‘limda biz oksidlanish-qaytarilish reaksilarining ba’zi usullari bilan tanishib chiqamiz3.
Oksidlanish-kaytarilish reaksiyalari tenglamalarini ikki usulda tuzish mumkin.
I. Elektron balans usuli: Bu usul oksidlanish-kaytarilish reaksiyalarida kaytaruvchi bergan elektronlar soni oksidlovchi kabul kilgan elektronlar soniga tengdir, degan koidaga asoslanadi.
Kuyidagi reaksiyani kurib chikaylik;
Zn + HNO3 Zn(NO3)2 + NO + H2O
a) Eng avval reaksiyada ishtirok etayotgan xar bir atomning oksidlanish darajalarini ularning ustigi yozib chiqamiz va oksidlanish darajalari uzgargan elementlarni aniklab olamiz (osti chizilgan);
ZnO + H+NO3+ Zn+2(N+5O3-2)2 + N+2O-2 + H2+O-2
b) Bu elementlarning oksidlanish darajalari uzgarishini kursatuvchi elektron tenglamalarni tuzamiz;
Zn0 - 2e- Zn+2 │ 2│ │ 3 oksidlanish
N+5 + 3e- N+2 │ 3│ │ 2 kaytarilish
v) Berilgan (2 ta) va kabul kilingan (3 ta) elektronlar sonini o‘ng tomondagi chizikdan keyin yozamiz va bu ikkala sonning eng kichik qoldiqsiz bo‘linuvchisini topamiz. Bu son 6ga teng. Endi shu 6 ni 2 ga va 3 ga bulib, chikkan sonlarni ikkinchi chiziqdan keyin ezamiz. Bu oxirgi sonlarni reaksiyaning tulik tenglamasini tuzishda koeffitsientlar xolida ezamiz:
3Zn + 8HNO3 3Zn(NO3)2 + 2NO + 4H2O
Kuyidagi murakkabrok reaksiya bilan tanishaylik.
Fe+2S2-1 + O20 Fe2+3O3-2 + S+4O2-2
kurinib turibdiki, bu reaksiyada Fe+2 va S-1 ionlari Fe+3 va S+4 xolatiga utyapti. O2 molekulasi O-2 ionlariga aylanayapti. Bu o‘zgarishlarga asosan reaksiyaning elektron tenglamasini tuzamiz:
Kaytaruvchi: Fe+2 - 1e- Fe+3 │ 1 │ │ 4 oksidlanish
2S-1 - 2*5e- 2S+4 │11e-│44 │
Oksidlovchi: O20 + 2*2e- 2O-2 │ 4e- │ │11 kaytarilish
Koeffitsientlar (4 va 11) erdamida reaksiyaning tuliq tenglamasi:
4FeS2 + 11O2 = 2FeO3 + 8SO2yoziladi.
SHunday qilib, berilgan va qabul qilingan elektronlar sonini o‘zaro tenglashtirib, ya’ni elektronlar sonini "balans"kilib oksidlanish-kaytarilish reaksiyasi tenglamasini tuzdik.

Download 0,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish