7-mavzu: C++ dasturlash tilida takrorlanuvchi jarayonlar Reja

7-mavzu: C++ dasturlash tilida takrorlanuvchi jarayonlar


Reja

1. 
   Takrorlanuvchi (tsiklik) algoritmlar.
   
2. 
   while оператори орқали циклларни ташкил этиш
   
3. 
   do…while конструкцияси ёрдамида цикл ташкил этиш
   
4. 
   for оператори орқали циклларни ташкил этиш
   

5. 
   Tayanch iboralar: Takrorlanuvchi algoritmlar, while оператори, do…while конструкцияси, for оператори
   

Dars maqsadi: Talabalarda C++ dasturlash tilida takrorlanuvchi jarayonlar foydalanish ko’nikmalarini hosil qilish.

Takrorlanuvchi (tsiklik) algoritmlar

Har qanday dasturning strukturasi tarmoqlanish va tsikllar to’plamining kombinatsiyasidan iborat bo’ladi. Yuqorida dasturning tarmoqlanishi, if operatori orqali tashkil etilishini ko’rib chiqqan edik.
Tsikllarni tashkil etish
Qator masalalarni echish uchun ko’pincha bitta amalni bir necha marotaba bajarish talab qilinadi. Amaliyotda bu rekursiyalar va iterativ algoritmlar yordamida amalga oshiriladi. Iterativ jarayonlar – bu operatsiyalar ketma-ketligini zaruriy sonda takrorlanishidir.
while operatori orqali tsikllarni tashkil etish
while operatori yordamida tsikllarni tashkil etishda operatsiyalar ketma-ketligi tsiklning davom etish sharti «to’g’ri» bo’lsagina uning navbatdagi operatsiyalari amalga oshiriladi. Dasturda counter o’zgaruvchisi qiymati toki 5 ga teng bo’lgunga qadar oshib borar edi. Bu while operatori yordamida amalga oshirilgan.
while операторини қўллаш.
1.include

2. 
   int main()
   
3. 
   {
   
4. 
   int counter=0; //Бирламчи кийматни ўзлаштириш
   
5. 
   while(counter<5)//Цикл шартини текшириш
   
6. 
   {
   
7. 
   counter ++;
   
8. 
   cout << “counter :’’ << counter << “. \n” ;
   
9. 
   }
   
10. 
    cout<<“Tsikl tugadi.Counter:”<
11. 
    return 0;
    

НАТИЖА:
counter : 1
counter : 2
counter : 3
counter : 4
counter : 5
Цикл тугади.Counter: 5.
while operatori orqali murakkab konstruktsiyalarni tuzish
while operatori shartida murakkab mantiqiy ifodalarni ham qo’llash mumkin. Bunday ifodalarni qo’llashda && (mantiqiy ko’paytirish), || (mantiqiy qo’shish ) , hamda !(mantiqiy INKOR ) kabi operatsiyalardan foydalaniladi. Quyidagi listingda while operatori konstruktsiyasida murakkabroq shartlarni qo’yilishiga misol keltirilgan .
while konstruktsiyasidagi murakkab shartlar
1: include
2: int main()
3:{unsigned short кичик;
4:unsigned long катта;
5:const unsigned short MaxКичик=65535;
6:cout << “Кичик сонни киритинг:”;
cin >> кичик;

2. 
   cout << “Катта сонни киритинг:”;
   
3. 
   cin >> катта;
   
4. 
   cout << “кичик сон:” << кичик << “…”;
   
5. 
   //Xар бир итерацияда учта шарт текширилади.
   
6. 
   while (кичик<катта && катта>0 &&
   
7. 
   кичик< MaxКичик)
   
8. 
   {
   
9. 
   if(кичик%5000==0) //Xар 5000 сатрдан
   
10. 
    //кейин нукта чиқарилади
    
11. 
    cout<<“.” ;
    
12. 
    kichik++;
    
13. 
    katta-=2 ;
    
14. 
    }
    

2. 
   cout<<“\n кичик сон:”<<кичик<<“ катта сон :”
   
3. 
   <<катта << endl ;
   
4. 
   return 0 ;
   
5. 
   }
   

НАТИЖА:
Кичик сонни кирит : 2
Катта сонни кирит : 100000
кичик: 2 ………
кичик сон :33335 катта сон : 33334

TAHLIL
Yuqorida keltirilgan dastur quyidagi mantiqiy o’yinni ifodalaydi. Oldin ikkita son – kichik va katta kiritiladi. Undan so’ng toki ular bir biriga teng bo’lmaguncha, ya’ni «uchrashmaguncha» kichik son birga oshiriladi, kattasi esa ikkiga kamaytiriladi. O’yinni maqsadi qiymatlar «uchrashadigan» sonni topishdir.

9 – 12 – catrlarda qiymatlar kiritiladi. 15 – satrda esa tsiklni davom ettirishning quyidagi uchta sharti tekshiriladi:

1. 
   kichik o’zgaruvchisi qiymati katta o’zgaruvchisi qiymatidan oshmasligi.
   
2. 
   katta o’zgaruvchisi qiymati manfiy va nolga teng emasligi.
   
3. 
   o’zgaruvchisi qiymati MaxKichik qiymatidan oshib ketmasligi
   

17– satrda esa kichik soni 5000 ga bo’lingandagi qoldiq hisoblanadi. Agarda kichik 5000 ga qoldiqsiz bo’linsa bu operatsiyaning bajarilishi natijasi 0 ga teng bo’ladi. Bu holatda hisoblash jarayonini vizual ifodasi sifatida ekranga nuqta chiqariladi. Keyin esa kichik qiymati bittaga oshiriladi, katta qiymati esa 2 taga kamaytiriladi. Tsikl agarda tekshirish sharti tarkibidagi birorta shart bajarilmasa to’xtatiladi va boshqaruv 24 – satrga o’tadi.