7-mavzu: Buyrak. Ularning yoshga qarab o‘zgarishi. Siydik yo‘li, qovuq, siydik chiqarish kanali, ularning yoshga qarab o‘zgarishi

Orqa miyani qon bilan ta’minlanishi
Orqa miya — medulla spinalis ning bo'yin segmentlari a.vertebralis ning tarmog'i bo'lgan a.spinalis anterior, a.spinales posteriores hisobiga qon bilan ta’minlanadi. Umurtqalar orasidagi teshik — foramen intervertebrale dan qo'shimcha arteriya tarmoqlari yo'naladi. Bu tarmoqlar ramus spinalis deb atalib, bo'yin segmentlariga a.vertebralis dan ajraladi. Orqa miyaning ko'krak segmentlari a.intercostalis qovurg'alararo arteriyaning ramus spinalis tarmog'i hisobiga, bel segmentlari esa bel arteriyasi — a.lumbalis ning ramus spinalis tarmoqlar hisobiga qon bilan ta’minlanadi. Bu tarmoqlar orqa miya yuzasida arterial to'r hosil qiladi.


12-mavzu: Elka-bosh poyasi.O'mrov osti arteriyasi. Qo'lning qon tomirlari.
O'mrov osti arteriyasi — a.subclavia
O'mrov osti arteriyasi — a.subclavia ning o'ng tarafdagisi — a.subclavia dextra yelka bo'yin poyasi — truncus bracbiocephalicus dan ajralsa, chap o'mrov osti arteriyasi a.subclavia sinistra esa aorta ravog'i — arcus aortae dan ajraladi.
a.subclavia ning tarmoqlari:
1. a.vertebralis — umurtqa arteriyasi bosh miyani qon bilan ta’minlashda ishtirok etadi. Bu arteriya bo'yin umurtqalarining ko'ndalang o'simtasidagi teshiklar — foramen processus transversus orqali yo'naladi. Umurtqa arteriyasining bo'yin qismi pars cervicalis va kalla ichidagi qismi — pars intracranialis tarmoqlari bo'ladi.
2. a.vertebralis — umurtqa arteriyasining pars cervicalis bo'yin qismi tarmoqlari: a) r.r.spinalis orqa miyaning bo'yin segmentlariga yo'naluvchi shoxlar:
b) r.r.musculares — bo'yin mushaklariga yo'naluvchi shoxlar.
II. a.vertebralis — umurtqa arteriyasining pars intracranialis — kalla ichi qismi tarmoqlari:
1) r.r.meningei — qattiq parda tarmoqlari;
2) a.inferior posterior cerebelli — miyachaning pastki orqa arteriyasi. Bu arteriyadan ajraluvchi shoxlar:
a) a.spinalis posterior — orqa miyaning orqa arteriyalari;
b) r.tonsillae cerebelli — miyacha murtagi shoxlari;
d) r.choroideus ventriculi quarti — IV qorincha chigalini hosil etuvchi shox.
3) a.spinalis anterior — orqa miyaning oldingi arteriyasi;
4) r.r.medullares medialis — uzunchoq miyaga yo'naluvchi medial shoxlar;
5) r.r.medullares laterales — uzunchoq miyaga yo'naluvchi lateral shoxlar; a.vertebralis kalla bo'shlig'ining ichida, Voroliy ko'prigining oldingi yuzasida o'zaro qo'shilib asosiy arteriya a.basilaris ni hosil qiladi. Arteria basilaris ning tarmoqlari:
1. a.inferior anterior cerebelli miyachaning oldingi ostki arteriyasi. Uning tarmog'i a.labyrinthi — ichki quloq arteriyasini ajratadi;
2. a.a.pontis — Voroliy ko'prigi arteriyalari;
3. a.mesencephalicae — o'rta miya arteriyasi;
4. a.superior cerebelli — miyachaning ustki arteriyasi;
5. a.cerebri posterior bosh miyaning orqa arteriyasi (bu arteriyaning tarmoqlari oldingi bo'limda yozilgan).
III. Truncus thyrocervicalis qalqonsimon bo‘yin poyasi quyidagi tarmoqlarga ajraladi:
a) a.thyroidea inferior — qalqonsimon bezning ostki arteriyasi hiqildoqning pastki tarmoq shoxi — a.laryngea inferior ni ajratib, hiqildoqni; r.glandulares shoxi qalqonsimon bezni; r.r.pharyngealis shoxi halqumni; r.r.oesophageales shoxi qizilo'ngachni; r.r.tracheales shoxlari traxeyani qon bilan ta’minlaydi.
b) a.cervicalis ascendens bo'yin mushaklarini qon bilan ta’minlaydi. Bu arteriya orqa miyani qon bilan ta’minlaydigan — r.r.spinales shoxlarini chiqaradi.
d) a.suprascapularis — kurak suyagining mushaklarida tarqaladi. Bu arteriyadan r.acromialis shoxi ajralib kurak suyagining ustki burchak sohasida tarqaladi.
e) a.transversa colli — bo'yinning ko'ndalang arteriyasi bo'yin mushaklarini qon bilan ta’minlaydi. Bu arteriya yuza — r.superficialis va chuqur — r.profundus shoxlariga ajraladi. Chuqur shoxi — a.dorsalis scapulae nomi bilan kurak mushaklari sohasigacha davom etadi.
IV. a.thoracica interna — ko'krakning ichki arteriyasi. Bu arteriya to'sh suyagiga paralel holda, ko'krak qafasining ichki yuzasi bo'ylab yo'naladi. Ko'krak qafasining pastki chekkasida, VII qovurg'a tog'ayi sohasida ko'krakning ichki arteriyasi ikki tarmoqqa ajraladi:
a) a.musculophrenica — diafragmani qon bilan ta’minlashda qatnashadi;
b) a.epigastrica superior — qorin devorini qon bilan ta’minlashda qatnashadi.