7 Маъруза Ток ва кучланиш трансформаторларини ишлатиш

7.4-расм. ТН ни юклама токларида изоляциясини қуритиш.

Трансформация коэффициентини аниқлашда ТН бирламчи чулғамига 380/220 В, иккиламчи чулғам очиқ. Бирламчи ва иккиламчи чулғамлар кучланишлари ўлчанади. Трансформация коэффициенти бирламчи ва иккиламчи чулғамлардаги ўлчанган кучланишлар нисбатига тенг.Чулғамлар ўланиш гуруҳини аниқлаш худди куч трансформаторлардаги каби бажарилади (3.7- жадвалга қаранг) [12]. ТН бирламчи чулғамига фазометр ишлатилишига етарли паст кучланиш узатилади. Фазометр кўрсатгичи келтирилган кучланиш фаза ва иккиламчи чулғам кучланиши оралиқ векторлари бурчак силжиши мос келади, шу орқали чулғамлар ўланиш гуруҳини аниқлайди.

Чулғамлар гуруҳ ўланишини текшириш 3.7- жадвал, 125-бет, [12].
7.3. Ўлчов трансформаторларининг иш режимлари
Ўлчов трансформаторлари (ток трансформаторлари) токни ва (кучланиш трансформаторлари) кучланишни ўзгарувчан ток қурилмаларида ўлчашучун хизмат қилади. Кучланиш трансформаторларининг бирламчи чулғами улчанадиган тармоқ кучланишига параллел уланади ток трансформаторлари кетма–кет. Трансформаторларнинг иккиламчи чулғамига ўлчов асбоблари ва реле тизим автоматикаси уланади.
Ўлчов трансформаторлари асбобларни электр қурилмалари кучланишидан ишончли изоляциялайди, бу хавфсиз ишлатилишини таъминлайди, бевосита кучланиш ва токларўзгаришини стандарт асбоблар билан ўлчаш ва уларнинг изоляциясини енгиллаштириш имконини беради.
Трансформаторларнинг иккиламчи чулғами меъёрли 5 Ага таёрланади, кучланиш трансформаторлари – иккиламчи чулғами 100В кучланишига таёрланади.
660В ва ўндан юқори кучланишли қурилмаларда ўлчов трансформаторларининг иккиламчи чулғамлари ерланади, электр қурилмаларнинг ишчи кучланиши иккиламчи занжирда бирламчи ва иккиламчи чулғамлар орасида изоляцияда сизиш содир бўлмаслиги учун кафолатловчи ускунаҳисобиланади.
Ток трансформаторлари. Ток трансформаторлари бир ўрамли ва кўп ўрамли бўлиши мумкин. Бир ўрамли трансформатор токларида бирламчи ўрамни битта ўтказгич ташкил қилади ёки бир ўрам. Шўнга қараб улар қуйидагиларга бўлинади:
-ўзакли (бирламчи чулғам – ўзак думалоқ кесимли);
-шинали бирламчи чулғамўрнига марказий тешикдан изоляциялагичидан тақсимлагич жиҳознинг (РУ) шинасига ўтказилади);
-киритиб ўрнатиладиган (улар ўзакли ҳисобиланади, бирламчи чулғам ток ўтказувчи ўзак утувчи аппарат изолятори).
Кўп ўрамли ток трансформаторлари (бирламчи чулғамлари )
қуйидагиларга бўлинади:
- ўзакли (бирламчи чулғам-ўзак, думалоқ кесимли ўзакли);
- шинали (бирламчи чулғам ўрнига марказий тешикдан ўнинг изоляцияси ичидан тақсимлагич жиxознинг (РУ) шинали ўтказилади;
- киритиб ўрнатиладиган улар ўзакли ҳисобиланади, бирламчи чулғам келтирувчи ўзак ўтувчи аппарат изолятори).
Кўпўрамли ток трансформаторлар (бирламчи чулғамлари бир неча ўрамдан иборат) қуйидагича бўлади:
- ғалтакли (ўзак ғалтаги-якка ўқли чулғам кўринишида жойлаштирилган);
- тугўнли(бирламчи чулғам тугўн шаклида);
- бўғинли (чулғамлар ўрнашини бўлим занжирини эслатади).
Энг кўп тарқалган ток трансформаторлари: ТПЛ-6, ТПЛ-10, ТПОЛ-10, ТПЛУ-10, ТПОЛМ-10, ТСНЛ-10, ТСНЛП-10, ТПСНЛ-10.