7-ма`руза: Бир ме`зонли статик, детерминик қарор қабул қилиш масаласининг умумий қўйилиши

7-ма`руза:
Бир ме`зонли статик, детерминик қарор қабул қилиш масаласининг умумий қўйилиши.
Режа.
1. Бошқариш стратегияси .
2. Бошқарув самарадорлиги ва самарадорлик кўрсаткичининг математил курилмаси
Калит со`злари
Ωх фазо, С – нотасодифий, х1,х2,...,хн елементлар, Х - бошқарув вектори, тасодифий омиллар
1. Бошқариш стратегияси .
Бошқариш жараёнининг натижаси танланган бошқариш стратегиясига ҳамда қарор қабул қилувчи шахсга тўла ма`лум бўлган нотасодифий фактор омилларга боғлиқ. Бошқариш стратегиясини н ўлчовли бошқариш вектори х=(х1,х2,...,хн) орқали кўрсатиш мумкин. Бу векторнинг х1,х2,...,хн елементларига табииий чекловлар қўйилади.Бу чекловлар қуйидагича белгиланади: ги=ги(Аи,х)|≤=≥| би и=1,m Бу ерда х- бошқарув вектори, Аи – қайд қилинган нотасодифий параметрлар массиви. Бу шартлар бошқарув стратегияси х нинг мавжуд бўлиши мумкин бўлган Ωх фазосини белгилаб беради. Бошқарув самарадорлиги ма`лум бир оптималлик ме`зони орқали ифодаланади: Ф=Ф(х,с) С – нотасодифий қайд қилинган параметрлар массиви А – бошқаришда қатнашадиган обектларнинг хусусиятларини акс еттирс, с бошқаришни амалга ошириш шароитларини акс еттиради. Қарор қабул қилувчи шахс олдида шундай масала қўйиладики, у бошқарув вектори х=(х1,х2,…,хн) нинг шундай қийматини танлаб олиши керакки, оптималлик ме`зонининг максимал қийматига еришиш та`минлансин, я`ни Ф=Ф(х,с)=мах Ф(х,с) х€Ωх. 112 Бу кўринишда қарор қабул қилиш масаласи математик дастурлаш назарияси масалаларига тўлиқ мос келади ва бундай масалаларни топишда қарор қабул қилиш учун математик дастурлаш назариясининг усулларини тўлиқ қўллаш мумкин.
2. Бошқарув самарадорлиги ва самарадорлик кўрсаткичининг математил курилмаси
Бундай масалаларнинг ечимини топиш учун қарор қабул қилиш жараёнида шахсга бўлиши мумкин бўлган натижаларнинг пайдо бўлиш еҳтимоллари аввалдан шахсга ма`лум бўлади. Бундай масалаларни ечиш учун стохастик тасодифий масала детерминик кўринишга олиб келинади. Бунинг икки усули мавжуд: 1) Сун`ий равишда детерминик кўринишга келтириш усули; 2) Ўртача қиймат бўйича оптималлаштириш. 1) Воқеанинг еҳтимоллик кўриниши детерминик параметрларга алмаштирилади. Бу усул қўпол, хомаки ҳисоблашда қўлланилади. 2) Тасодифий бўлган бошланғич самарадорлик кўрсаткичидан унинг ўртача қиймати, я`ни математик кутилмасининг қийматига ўтилади. Қ=Қ(х,А,й1,й2,…,йқ) Х - бошқарув вектори А – детерминик омиллар массиви й1,й2,...,йқ – тасодифий бўлган қайд қилинган омилларнинг конкрет реализасиялари. Самарадорлик кўрсаткичининг математил курилмаси қуйидагича ифодаланади: Ф=М(Қ)=    q Q(x, A, y1, y2, , yq) ( y1, y2,..., yq) дй1*дйқ=Ф(х,А,Б) Бу ерда ф(й1,й2,…,йқ) тасодифий омиллар (й1,й2,…,йқ) нинг тақсимот қонуни.Б - й1,й2,…,йқ шу омилларнинг статистис характеристикалари массиви. Иккинчи усулда оптималлаштиришда шундай оптимал бошқарув стратегияси х танлаб олинадики, у бошланғич самарадорлик кўрсаткичи Қ=М(Қ) математик кутилмасини максимал қийматига еришиши та`минлансин. F  F(x, A,B)  max F(x, A,B)  max M[Q(x, A, y1, y2,, yq)] х€Ωх. 113 Агарда бошқарув стратегиялари сони И ва мавжуд бўлиши мумкин бўлган натижалар сони ж чекланган бўлса, я`ни и=1,I ; j  1, J бўлса у ҳолда юқоридаги оптималлик формуласини қуйидагича ёзиш мумкин: ( ) max[ ( )] max[ ] 1      y j F F x F xi Pij Qij Бу ерда Пиж- и стратегия қўлланганда ж натижани пайдо бўлиш еҳтимоллиги.Қиж – стратегия танланганда ж натижани пайдо бўлгандаги бошқариш самарадорлиги қийматининг кўрсаткичи. Бу кўрилган иборалардан шундай хулоса қилиш мумкин: бу турдаги масалаларни математик дастурлаш назарияси кўринишига олиб келинади. Оптимал бошқарув стратегиясининг қийматига фақат вазият кўп марта қайтарилгандагина еришилади. Оптималлашнинг иккинчи усули я`ни математик кутилманинг мах қийматига еришиш усули, самарадорлик кўрсаткичи босқичи усули дейилади. Биринчи усул еса омиллар босқичи усули дейилади.
Саволлар .
1. Бошқариш стратегияси қандай бо`лади ?
2. Бошқарув самарадорлиги қандай амалга оширилади ?