7-laboratoriyaliq jumis tema: WebServer konsolinda Mysql mag’liwmatlar bazasi menen islew. Oracle de Create (jaratiw) operatori menen islew Jumistin maqseti

7-LABORATORIYALIQ JUMIS
Tema: WebServer konsolinda MySQL mag’liwmatlar bazasi menen islew.
Oracle de Create (jaratiw) operatori menen islew
Jumistin maqseti: Oracle di kompyuterge ornatiw ham sazlawdi uyreniw. DDL komandalarinan paydalaniw ham sol arqali relyasiyaliq MB jaratiw ko’nlikpesin payda etiw.
Maselenin qoyiliwi: Oracle di kompyuterge ornatiw ham sazlaw. Oracle de jana keste jaratiw.
Teoriyaliq bolim
Jumistin orinlaniw tartibi:

1. 
   Avvalo, Oracle Database 10g Express Edition ni kompyuterimizga o’rnatish uchun uning o’rnatish uchun mo’ljallangan dasturiy paketi OracleXEUniv.exe ni ishga tushiramiz:
   

2. 
   Nextni bosamiz. Ushbu dasturiy ta’minotdan foydalanish shartlari bilan tanishib chiqqach, roziligimizni tasdqilaymiz va yana Next ni bosamiz. So’ngra ushbu dasturni o’rnatish uchun kerakli katalogni tanlaymiz ( standart holatda C:oraclexe\ katalogiga o’rnatiladi ) va yana Next:
   

3. 
   So’ngra ushbu MBBTdan foydalanish uchun parol kiritamiz (standart parol system) va Next. So’ngra o’rnatish boshlanishi uchun Install ni bosamiz:
   

4. 
   Bir nechadaqiqadan so’ng dasturni o’rnatish yakunlandi. Dasturni shu zahoti ishga tushirish uchun Launch the database homepage ni belgilab Finish ni bosamiz va bizning brauzerimizda Oracle ning bosh sahifasi ochiladi:
   

Foydalanuvchi nomi va dasturni o’rnatish jarayonida belgilagan parolimizni kiritib bemalol ishni boshlashimiz mumkin.
Oracle de jana keste jaratiw
Ma’lumotlarning relyasion modeli matematik munosabatlar tushunchasiga asoslanadi. Relyasion modelda ma’lumotlar va aloqalar jadval ko'rinishda taqdim etiladi va ularning har biri yagona nomga ega bo'lgan bir qancha ustunlardan iborat bo'ladi.
Ma’lumotlar bazasini tavsiflash imkonini beradi, odatda ma’lumotlarni tavsiflash tili yordamida (DDL - Data Difmition Language). DDL tili foydalanuvchilarga ma’lumotlar turiga yo’l-yo’riq va ularning tuzilmasi, shuningdek ma’lumotlar bazasida saqlanayotgan axborotlar uchun cheklash vazifasi vositalarini taqdim etadi.
DDL tilining asosiy komandalari:
CREATE – yangi jadval hosil qilish uchun ishlatiladi. Quyidagi ko’rinishda yoziladi:
CREATE TABLE ( ustun_nomi va toifasi, … );
ALTER – jadvalga o’zgartirish kiritish uchun ishlatiladi. Bu buyruq jadvalga yangi ustunlar qo'shish, ustunlarni o'chirish, ustunlar kattaligini o'zgartirish, hamda cheklanishlarni qo'shish va olib tashlash imkoniyatlariga ega. Bu buyruq ANSI standarti qismi emas, shuning uchun har xil tizimlarda har xil imkoniyatlarga ega. Misol uchun jadvalga ustun qo’shish buyrug’i sintaksisi quyidagicha:
ALTER TABLE ADD ;


DROP - jadvalni o’chirish buyrug’i. Jadvalni o'chirish imkoniga ega bo’lish uchun, jadval egasi (ya’ni yaratuvchisi) bo’lshingiz kerak. Faqat bo‘sh jadvalni o'chirish mumkin. Qatorlarga ega bo’lgan, to’ldirilgan jadvalni o‘chirish mumkin emas, ya’ni jadval o‘chirishdan oldin tozalangan bo’lshi kerak. Jadvalni o'chirish buyrug'i quyidagi ko‘rinishga ega:
DROP TABLE ;
Ishni bajarish tartibi
Avvalo 1-laboratoriya ishida tuzgan jadvallarimizni esga olamiz. Bizda O’yinchilar, Bo’limlar va Murabbiylar nomli uchta jadval mavjud edi. Endi o’sha jadvallarni Oracle MBBT da yuqorida sintaksisini keltirib o’tganimiz komandalardan foydalanib yaratamiz:

1. 
   Birinchi navbatda o’yinchilar uchun jadval hosil qilamiz. Buning uchun brauzerimizda Oracle ning SQL Commands bo’limiga o’tib, quyidagi komandani teramiz va Run buyrug’ini bosamiz:
   

Object Browser bo’limiga o’tib, qidiruv oynasiga jadvalimiz nomini yozamiz va yaratgan jadvalimizni ko’ramiz:

Jadvalimizda mavjud ma’lumotlarni ko’rish uchun ushbu bo’limning Data bandiga o’tamiz. Lekin hozircha jadvalimiz bo’shligi uchun This table contains no data – Bu jadvalning ma’lumotlari yo’q degan xabar chiqadi.

2. 
   Endi esa bo’limlar uchun jadval yaratamiz. SQL Commands ga o’tib teramiz va Run:
   

Yana Object Browser ga o’tamiz va ko’ramiz:

3. 
   Murabbiylar uchun ham alohida jadval yaratamiz:
   

Yana Object Browser ga: