7-laboratoriya ishi. Qattiq jismlarning solishtirma issiqlik sigʻimini aniqlash tajriba maqsadi

Qisqacha nazariya:
Jism qizishida yoki sovushida yutilgan yoki ajralgan 
issiqlik miqdori ΔQ temperaturaning oʻzgarishiga Δt va massaga m proporsional: 
Bu yerda proporsionallik koeffisiyenti c – jismning solishtirma issiqlik sigʻimi 
deyiladi va uning qiymati materialning turiga bogʻliq. Mazkur tajribada pitra 
shaklidagi turli materiallarning solishtirma issiqlik sigʻimi koeffitsiyenti aniqlanadi. 
Har bir hol uchun pitralar torozida tortiladi va t
1
temperaturagacha qizdiriladi, 
keyin massasi torozida tortib aniqlangan t
2
temperaturali suv quyiladi. Yaxshi 
aralashgandan keyin issiqlik almashinuvi evaziga pitra bilan suv umumiy 
temperaturaga erishadi t
m
Bunda pitradan ajralgan issiqlik miqdori ΔQ
1
(7.1) 
(bu yerda m
1
pitra massasi, 
1
- pitraning solishtirma issiqlik sigʻimi) suv yutgan 
issiqlik miqdoriga 
𝛥 
2
teng 
(7.2) 
bu yerda m
2
– suv massasi. 
Bu yerda suvning solishtirma issiqlik sigʻimi koeffisiyenti t
2
aniq, 
temperaturasi esa bugʻ temperaturasiga teng deb faraz qilinadi.
No’malum c
1
ning qiymati oʻlchangan t
m
, t
1
, t
2
va m
2
ning qiymatlari 
boʻyicha quyidagi formula orqali hisoblanadi: 
(7.3) 
Kalorimetrning idishi ham pitradan ajralgan issiqlikning bir qismini yutadi. 
Demak, kalorimetrning issiqlik sigʻimi quyidagiga teng boʻladi. 
(7.4) 
Shunday qilib, kalorimetr idishining suv ekvivalenti m
k
hisoblashlarda 

---

hisobga olinadi. (7.2) formula bilan hisoblangan yutilgan issiqlikning miqdori 
ancha aniqroq hisoblanadi. 
va uni hisobga olgan holdagi (7.3) formula quyidagi koʻrinishga keladi: 
(7.5)