7. Dunyoqarashni shakllantirishda madaniyat mezonlari va umummadaniy dunyoqarashning omillari

ilmiy-nazariy 
vazifasi
ta’limning mavjud jarayonlarini oʻrganish, uning turli jihatlari oʻrtasidagi 
bog‘liqliklar, mohiyatini ochib berish, rivojlanish tendensiyalari va kelajagini 
aniqlashdan iboratdir. 
Oʻzlashtirilgan nazariy bilimlar ta’lim amaliyotini yoʻnaltirish, jamiyat tomonidan 
qoʻyilayotgan ijtimoiy talablarga muvofiq takomillashtirishga imkon beradi. Ta’lim 
mazmunini anglab olish, ta’lim tamoyillari, ta’lim metod va vositalarini qoʻllash 
me’yorlarini aniqlash asosida didaktika amaliy – me’yoriy hamda tashkiliy – 

---

118 
texnologik vazifani bajaradi.
Ta’lim funksiyalari. “Funksiya” tushunchasi “ta’lim vazifalari” tushunchasiga 
yaqindir. Ta’lim funksiyasi ta’lim jarayoni mohiyatini ifoda etadi, vazifasi esa 
ta’limning komponentlaridan biri hisoblanadi. 
Didaktika (ta’lim jarayoni)ning quyidagi 
uchta funksiyasini
ajratib koʻrsatadi: 
ta’lim berish, rivojlantirish va tarbiyalash.
 
Ta’lim natijasi sifatida bilimlarning toʻlaligi, chuqurligi, tizimliligi, anglanganligi, 
mustahkamligi va amaliy xususiyat kasb etishi muhimdir. Bu kabi holatlar ta’lim 
jarayonining metodik jihatdan toʻg‘ri tashkil etilganligini ifodalaydi.
Ta’lim jarayonida oʻquvchilarda ular tomonidan oʻzlashtirilgan nazariy bilimlar 
asosida hosil qilingan amaliy koʻnikma va malakalarning shakllanishi ham alohida 
ahamiyatga ega.
Umumiy koʻnikma va malakalarga og‘zaki va yozma nutqni bilish, axborot 
materiallaridan foydalana olish, oʻqish, manbalar bilan ishlash, referat yozish, mustaqil 
ishni tashkil etish kabilar kiradi. 
Rivojlanish quyidagi yoʻnalishlarda sodir boʻladi: nutq, fikrlash, sensorli – 
harakatli va hissiy – irodaviy sohalarning rivojlanishi. Toʻg‘ri tashkil etilgan ta’lim 
shaxsni har doim rivojlantiradi. Ta’lim-tarbiya jarayonida oʻquvchini har tomonlama 
rivojlantirish, birinchi navbatda, aqliy rivojlantirish (analiz qilish, taqqoslash, turlarga 
ajratish, xulosa chiqarish, obyektlarning muhim belgilarini ajrata bilish, faoliyat 
maqsadi va usullarini aniqlashni oʻrgatish, natijalarni tekshirish malakasini 
rivojlantirishga e’tibor qaratish lozim. 
Ta’lim jarayoni tarbiyalovchi xususiyatga ham ega. Tarbiya va ta’lim oʻrtasidagi 
bog‘liqlik obyektiv va qonuniy hisoblanadi. Biroq shaxsni ta’lim jarayonida