7 -ma’ruza. MathCad paketi va uning imkoniyatlari Reja

Matеmatik ifodalarni qurish va hisoblash 
Boshlang`ich holatda ekranda kursor krеstik ko`rinishda bo`ladi. Ifodani kiritishda u 
kiritilayotgan ifodani egallab olgan ko`k burchakli holatga o`tadi. Mathcadning har qanday 
opеratorini kiritishni uchta usulda bajarish mumkin: 

mеnyu buyrug`idan foydalanib; 

klaviatura tugmalaridan foydalanib; 

matеmatik panеldan foydalanib. 
O`zgauvchilarga qiymat bеrish uchun yuborish opеratori “:=” ishlatiladi. Hisoblashlarni 
amalga oshirish uchun oldin formuladagi o`zgaruvchi qiymatlari kiritiladi, kеyin matеmatik 
ifoda yozilib tеnglik “=” bеlgisi kiritiladi, natijada ifoda qiymati hosil bo`ladi. 
Oddiy va matеmatik ifodalarni tahrirlashda mеnyu standart buyruqlaridan foydalaniladi. 
Tahrirlashda klaviaturadan ham foydalanish mumkin, masalan 

qirqib olish – Ctrl+x; 

nusxa olish – Ctrl+c; 

qo`yish – Ctrl+v; 

bajarishni bеkor qilish – Ctrl+z. 
 
Matematik ifodalar bilan ishlash 
Faraz qiling, masalan, siz biroz qiyinroq ifodani yozmoqchisiz. 
Keyingi qadamda tahrirlangan qatorda nima bo`lishini kuzating. 
1.
x-3*a^2 ni yozing . Madomiki tahrirlovchi qatorlar faqat 2ni o`z ichiga olsa, “/” bosilsa 
faqat 2 numerator bo`ladi.
Madomiki biz butun ifoda x-3*a^2 numerator bo`lishini hoxlayotgan ekanmiz, butun 
ifodani tahrirlovchi qator deb hisoblashimiz kerak. 

---

2.
Buning uchun [space] ni bosing. Har doim [space] tugmasini bosganda, tahrirlanadigan 
chiziqlar ko`proq ifodani ushlab turadi. Butun ifoda qo`yish uchun 3 marta [space] tugmasini 
bosishingiz kerak. 
3.
Maxrajga tushurish uchun “/” ni bosing. Yodda tuting, “/”ni bosganda numerator 
tahrirlovchi qatorlar orasiga qo`yiladi. 
4.
Endi -4+ ni tering va “kalkulyator” panelidan ildiz belgisini bosing. Keyin, tugatish 
uchun, maxrajga ildiz ostida y+1 ni yozing. 
5.
Ildizdan tashqarida biron nima yozish uchun [space] ni 2 marta bosing, ildiz ichida 
qoldirish uchun [space]ni 2 marta bosing. Masalan: mahrajga ni qo`shish uchun 2 marta 
[space] ni bosing. 
6.
“+” bosing. Shundan keyin tahrirlovchi qatorlar butun ildiz ichida ushlab turiladi, “+” 
bossangiz butun ildiz birinchi obyektga keladi 
7.
Kalkulyator panelidagi ni bosing, yoki [Ctrl+Shift+P] ni bosing. Bu MathCad ning 
o`zgaruvchilarini qurishning usulidan biri. 
Ifodalarni tahrirlash 
Bu bo`lim mavjud bo`lgan ifodaga qanday qilib o`zgartirishlar kiritishni ifodalaydi.
Ismni yoki raqamni o`zgartirish
Ism yoki raqmni tahrirlash uchun : 
1.
Sichqocha bilan ustiga bosing, qayerga sichqonchani bossangiz o`sha yerga vertikal 
tahrirlovchi qator joylashtirildi. 
2.
Agar kerak bo`lsa strelka yordamida vertical tahrirlovchi qatorni siljiting.
3.
Agar belgini bossangiz, vertikal tahrirlovchi qatorni chap tarafida osil bo‟ladi. [Bksp] ni 
bosish orqali belgini vertikal tahrirlovchi qatorni chap tarafiga qayta ko‟chirish mumkin.
[delete] ni bosish orqali belgini vertikal tahrirlovchi qatorni o`ng tarafiga qayta ko‟chirish 
mumkin.
Agar siz o`sha ism va raqamni bir qancha holatini o`zgartirmoqchi bo`lsangiz