7- a`meliy Mallardı qashırıwdı ha’m tuwdırıwdı rejelestiriw. Sabaqtiń maqseti

7- A`meliy Mallardı qashırıwdı ha’m tuwdırıwdı rejelestiriw.

Sabaqtiń maqseti: Studentlerge qashiriw (erkin, qolda hám jasalma) usillari hámde erkek haywanlardan paydalaniw haqqinda túsinik beriwden ibarat.

Sabaqtiń mazmuni: Awil xojaliq haywanlariniń pushtliliǵi hám násilin jaqsilaw qashiriw usili hám texnikasina baylanisli. Urǵashi haywanlardi qashiriw usillarin eki gruppaǵa: tábiyi hám jasalma qashiriw usillarina bóliw múmkin.

Tábiyi qashiriw urǵashi hám erkek haywanniń jinisliq qosiliwi. Tábiyi qashiriw erkin qashiriw hámde qolda qashiriw usillarina bólinedi. Erkin qashiriwda kúyge kelgen urǵashi haywanlarǵa erkek haywan sekiredi. Bul usil júdá ápiwayi bolip, qisman tovar xojaliqlarinda qollaniladi. Bunda qashqan urǵashi haywanlardi esapqa aliw júdá qiyin boladi nátiyjede olardiń buwazliq hám tuwiw múddetin aniqlaw qiyinlasadi. Erkek haywanlar sutkasina kóp márte sekirip, kúsh jumsawi sebepli, tez isten shiǵadi.

Urǵashi haywanlardi qolda qashiriw usilinda bolsa kúyge kelgen haywanlar ajiratilip, arnawli stanokta óz aldina násilli erkek haywan menen tábiyi qashiriladi. Keyinnen málim uaqittan keyin urǵashi haywan tákirar qashiriladi. Bunda aniq zootexniya esabin júrgiziw yaǵniy haywanniń porodasi, násillik sipati, qashiriw hám tuwiw uaqitin aniqlaw múmkin.

Tábiyi qashiriwda júdá kóp muǵdarda násilli erkek haywanlardan paydalaniw lazim boladi hám nátiyjede olardiń kópshiligi joqari násil sipatina iye bolmawi hám qashiriwdiń samaradarliǵi kem boliwi múmkin.

Sharwashiliqta jasalma tuximlandiriw usili júdá úlken áhmiyetke iye. Jasalma tuximlandiriw tábiyi qashiriwǵa qaraǵanda kóp abzalliqlarǵa iye.

Bunda paydalanip atirǵan násilli erkek haywan sanin bir neshe márte kemeytiriw hám eń jaqsi násilli erkek haywannan samarali paydalaniw múmkin. Bul usilda hár qiyli keselliklerdiń juǵiwi hám tarqaliw halatlari kemeyedi.

Joqari násilli erkek haywanlardiń uriǵin uzaq masafalarǵa tasiw, uzaq múddette saqlaw, sonday aq birqansha xojaliqlarda paydalaniw múmkin.

Jasalma tuximlandiriw stansiyalarinda planlastirilǵan porodalardiń joqari klassli násilli erkek haywanlari saqlanadi. Bular taza porodali boliwi, balalariniń hám uriǵiniń sipatina qarap bahalanǵan boliwlari kerek. Juqpali yamasa tuwma kesellikleri bolǵan násilli erkek haywanlardi násilshilik islerinde paydalaniwǵa jol qoyilmaydi.

Tábiyi qashiriwda hár bir bas násilli buǵaǵa 80 ge shekem siyir hám tanalar biriktiriliwi múmkin. Jasalma qashiriwda hár bir násilli buǵaniń uriǵi menen jilina 3000-5000 basqa shekem siyir hám tanalar qashiriliwi múmkin. Bunda buǵalardan hár háptede 2-3 kún 1-2 márteden uriq alinadi.

Tábiyi qashiriwda hár bir násilli erkek shoshqaǵa 20-30 urǵashi shoshqa hám jasalma qashiriwda 250-500 urǵashi shoshqa biriktiriliwi múmkin. Toliq jastaǵi násilli erkek shoshqalardan bir ay dawaminda 10-20 márte uriq aliw múmkin.

Tábiyi qashiriwda hár bir násilli qoshqarǵa 40-60 sawliq qoylar hám jasalma qashiriwda 250-500 qoy biriktiriliwi múmkin. Bunda tiykarinan taza uriq qollaniladi. Qashiriw ortasha 30-40 kún dawam etip, hár-bir qoshqardan kúnine 2-3 hám arasinda 4-5 márte uriq aliw múmkin.

Túrli usilda qashirilǵanda erkek xaywanlarǵa belgilengen muǵdar.

Túri	Erkin halinda	Qolda	Jasalma tuximlandirǵanda
			ortasha	kóbi menen
Ayǵirlar Buǵalar Qoshqarlar SHoshqalar	20-25 30-40 35-40 25-30	60-80 50-60 80-100 20-30	150-200 800-1000 300-500 250-350	10 000 20 000 22 000 8000