7- §. Xaritalarning turlari va ulardan foydalanish

Zarafshon tog‘ining g‘arbiy davomi hisoblangan Chaqilkalon ko‘proq giрs, mergel, ohaktoshlardan tashkil topganligi tufayli karst jarayoni rivojlangan. O‘sha tog‘da O‘rta Osiyodagi eng chuqur — Kili (1082 m) g‘ori joylashgan (40- rasm).

Qashqadaryo tabiiy geografik okrugining tekislik qismi Turon plitasining sharqiy chekka qismi ustida joylashgan. Uning ustini esa qum, gil, konglomerat kabi jinslar qoplab olgan.

Konglomerat
Gil
Qum

Tekislikdagi qoldiq tog‘lar (Olovuddintog‘, Kosontog‘ va boshqalar) paleozoy va mezozoy jinslaridan tashkil topgan.

Qashqadaryo okrugida gaz, neft, marmar, giрs, dala shpati, har xil qurilish material konlari bor.

Dala shpati
Gips
Neft
Gaz
Marmar

Qashqadaryo tabiiy geografik okrugining tog‘ va cho‘llari nomini toping

Tog‘, dovon, g‘or va
platolar
1. Zarafshon
2. Chaqilkalon
3. Qoratepa
4. Zirabuloq
5. Ziyovuddin
6. Hisor
7. Boysun
8. Chaqchar
9. Osmontarash
10. Beshnov
11. Eshonmaydon
12. Taxtaqoracha dovoni
13. Kili g‘ori
14. Jarqoq platosi
15. Dengizko‘l balandligi
Cho‘llar:
1. Qarshi
2. Jom
3. Qarnob
4. Nishon
5. Sandiqli

Savol va topshiriqlar

1. Qashqadaryo geografik okrugining o‘ziga xos

xususiyatlari nimalardan iborat? Okrug tabiat

elementlari g‘arbdan sharqqa qarab o‘zgarishini

tushuntiring.

2. Qashqadaryo atrofidagi tog‘lar qaysi tog‘ paydo bo‘lish

jarayonida vujudga kelgan?

3. Okrugda qanday foydali qazilmalar bor?

4. Nima sababdan Zarafshon tizmasining o‘rta qismida g‘or va

karst jarayoni vujudga kelgan?

© Foydalanilgan adabiyotlar:

• P.Baratov, M. Mamatqulov –Geografiya (O‘rta Osiyo tabiiy geografiyasi. O‘zbekiston tabiiy geografiyasi) – umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7- sinfi uchun darslik — Toshkent; „O‘qituvchi“ NMIU, 2017 / www.eduportal.uz
• Atlas (O‘rta Osiyo va O‘zbekiston tabiiy geografiyasi), 7-sinf, O‘zbekiston Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri qo‘mitasi, Toshkent 2017, Nusxasi telegram kanaldan olindi.