67 Sitrus mevalar yetishtirish indd

Фитофтороз касаллиги
Цитрус экинларининг фитофтороз касаллигини омицет 
замбуруғлар 
Phytophthora parasitica 
ва 
P. citrophthora 
қўзға-
тади. Бу касаллик сернам иқлимли минтақаларда тез-тез 
учрайди. Дарахтларнинг ниҳоллари, барглари, мевалари, 
новдаларининг учлари, пояси ва илдизлари зарарланади. 
Зарарланган новда учларида ва ниҳоллар пояларида оч-
қўнғир доғлар пайдо бўлади, улар атрофига қараб тез ўсади 
ва зарарланган қисмларни ўраб олади. Кўпинча зарарлан-
ган жойларнинг қобиқлари нобуд бўлади ва ёрилиб кетади. 
Ёрилган жойлардан оч-сариқ, кейин тўқ-қизил тус олувчи 
елим оқади. Зарарланган новдалар ва ниҳолларнинг поялари 
кўпинча нобуд бўлади. Касалликнинг катта дарахтлар пояла-
ридаги белгилари гоммоз белгилари билан бир хил. Пастки 
ва бошқа қисмлари чириши ва улардан кўп елим оқишидир.
Қарши кураш чоралари:
Агротехника тадбирларига 
қатъий риоя қилиш, кўчатларни тўғри парваришлаш, илдиз 
бўғзини тупроқ билан кўмилиб қолишига йўл қўймаслик, туп-
роқни мунтазам юмшатиб туриш, тупроқ намлиги керагидан 
ортиқ бўлмаслигини таъминлаш, хандақларни мунтазам ша-
моллатиб туриш, профилактика мақсадида, кузда ҳандақлар 
устини ёпишдан олдин ва баҳорда усти очилганидан кейин 
дарахтларга 10 л сувга 40 г ҳисобида Энтохлорок плюсни 2 г 
Крезоксин билан пуркаш тавсия қилинади.
Антракноз касаллиги:
Касалликни 
ёстиқчали 
целомицет 
Colletotrichum 
gloeosporioides 
қўзғатади. Цитрус экинларининг барглари, 
новдалари ва мевалари зарарланади. Баргларнинг ҳар икки 
томонида яққол кўринувчи олдин оч-жигарранг, кейин кулранг 
тусли, думалоқ шаклли доғлар пайдо бўлади. Нам об-ҳавода 
баргнинг устки томонидаги доғларда, концентрик доиралар 

---

101
Цитрус мевали ўсимликлар етиштириш
67–
китоб
шаклида, қора тусли нуқталар замбуруғнинг конидиофора ва 
конидияларидан ташкил топган ёстиқчалар ривожланади.
Экин ичида қўзғатувчи ёмғир ва шамол воситасида ко-
нидиялари билан тарқалади. Қишда ҳарорат кескин ўзгариб 
туриши, экинга элементлар баланси (меъёрлари) сақланма-
ган ўғит бериш ва бошқа ўсимликни заифлаштирувчи фак-
торлар касаллик кучайишига олиб келади. 
Антракнознинг зарари ўсимликнинг айрим қисмлари 
нобуд бўлиши, ҳосил ва унинг сифати пасайиши, дарахтлар-
нинг яшаш муддати камайиши сабаб бўлади.
Қарши кураш чоралари:
Агротехника қоидаларига қатъий 
риоя қилиш, ниҳолларни тўғри парваришлаш, илдиз бўғзи-
нинг тупроқ билан кўмилиб қолишига йўл қўймаслик, тупроқ-
ни мунтазам юмшатиб туриш, тупроқ намлиги керагидан ортиқ 
бўлмаслигини таъминлаш, хандақларни мунтазам шамоллатиб 
туриш, профилактика мақсадида, кузда хандақлар устини ёпиш-
дан олдин ва баҳорда усти очилганидан кейин дарахтларга 10 л 
сувга 30 г ҳисобида энтохлорок 85% пуркаш тавсия қилинади.