62 Dosya: İstanbul’un Cumhuriyet Dönemi Modern Mimarlık Mirası



Download 6,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet113/149
Sana29.01.2022
Hajmi6,02 Mb.
#417019
TuriYazı
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   149
Bog'liq
62 туркча қурилиш китоб

İNCELEME
yordu ve Avrupa’daki gelişmeleri izlemekteydi. 
Gürkanlı (Mughal) veya Hindu tarzında gibi 
görünen yapılar da yerel gelenekleri izlememek-
te, daha çok Avrupa’daki oryantalist mimari 
örneklerin etkisiyle yapılmaktaydılar (Mumtaz, 
1985: 124). Yerliler ise toplumsal sınıflarına 
göre farklı davranışlar göstermekteydi. Örneğin 
İngilizlerle yakın ilişkiler içindeki toprak sahip-
leri
13
yabancı mimarlara kolonyal tarzda büyük 
villalar inşa ettirerek, bir yerel mimara da her yıl 
değişiklikler yaptırmaktaydılar. Öte yandan 
esnaflar, geleneksel değerlere daha bağlı bir 
grup olarak, kent içinde geleneksel formların ve 
süslemelerin sıklıkla kullanıldığı kendi ortamla-
rını oluşturmaktaydılar (Mumtaz, 1985: 109-
110). Nitekim Karaçi’nin bir koloni olarak 
giderek geliştiği dönemde, ticari bölgelerin 
mimarisinde belirleyici bir rolleri olmuştur 
(Boivin, 2013). Bağımsızlık sonrasındaysa, 
yukarıda söz edildiği üzere, Pakistanlı mimarla-
rın eğitimi Batılı formasyondaydı ve 1940’ların 
sonlarında modernizm her yerde uygulanmak-
taydı. Ama Mescid-i Tuba’nın biçimlenişinde 
oldukça etkili olan politik ortamı tanımak için 
ülkenin 1947-1969 arasındaki durumuna bakıl-
ması gereklidir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin 1923’te emperya-
lizme karşı kazandığı savaş (Hussain, 2012),
14
birçok sömürge ülkesine olduğu gibi Hindis-
tan’a da ilham kaynağı olmuştur. Hindistan’dan 
bağımsız bir Pakistan düşüncesinin ortaya çıkı-
şında köktendinci İslam ideolojisi hiçbir şekilde 
yer almamış, ülkenin kurucusu Cinnah, Pakis-
tan’ın seküler ideolojisini açıklamıştır (Alavi, 
2002). 1947’de İngiliz valiyi kabul etmeyerek 
Hindistan’dan ayrılmakla birlikte, 1956’ya dek 
Pakistan İngiliz monarşisine bağlı bir cumhuri-
yet olarak Pakistanlı bir genel vali tarafından 
yönetilmiştir (URL 2).
15
1956’da ise Pakistan 
tümüyle bağımsız bir İslam cumhuriyeti olarak, 
diğer İslam ülkelerine örnek olma ve birleştirici-
lik misyonu üstlenmiştir.
Ülkenin cumhuriyet oluşuyla birlikte olduk-
ça hareketli bir döneme girilmiş, askeri darbeler 
birbirini izlemiştir. İlk genel vali, bağımsızlık 
hareketinin lideri Muhammed Ali Cinnah 
1948’de ölmüş, 1956’da ilk cumhurbaşkanı 
olan 5. ve 6. dönemlerin genel valisi İskender 
Mirza 1958’de diktatörlük ilan edince, Genel 
Kurmay Başkanı Eyüb Han askeri darbeyle 
cumhurbaşkanı olmuş, 1969’da görevi gene 
asker olan Yahya Han’a teslim etmiştir (URL 
3). Askerlerin yönetimde olduğu dönemde, 
kentlerle ilgili çok önemli kararlar alınmış ve 
ulusal kimliği tanımlayacak mimari yarışmalar 
açılmış, birçoğunun jürisinde askerler doğrudan 
etkin olmuşlardır.
Pakistan mimarlığında gelenekselcilik daha 
çok konut ve şirket yapılarında talep edilen bir 
anlayış olmakla birlikte, Pakistan’ın bağımsız bir 
devlet olmasıyla birlikte kamu yapılarındaki 
beklenti yerel geleneklerin modern mimarlıkla 
bir sentezi olmuştur. 1950’ler ve 1960’larda 
mimarlar modern hareketin güçlü etkisi altında-
dırlar; sivil ya da askeri bürokratlar ise İslami 
mirası ve kültürü temsil edecek bazı geleneksel 
elemanların yapılara adapte edilmesini istemek-
tedir. Sonuç olarak devleti temsil edecek kamu 
yapıları tekrar tekrar projelendirilmiş (Mumtaz, 
1985: 186-188)
16
ve jüride askerlerin ağır bastı-
ğı bazı yarışmalar sonuçlanamamış ya da uygu-
lanamamıştır (Mumtaz, 1999: 60).
17
Yalnızca 
Şah Faysal’ın 1966’daki ziyareti sırasında hediye 
etmek istediği cami için açılan uluslararası yarış-
manın jürisinde mimarlar ağırlıktadır; bürokrat-
ların dindar İslam milliyetçiliğine zıt bir anlayış-
la, modern kent İslamabad’ın modern planlama 
tasarım ilkelerine uymayan tasarımlar elenir 
(Mumtaz, 1999: 117)
18
ve ulusal önem taşıyan 
bu yapı için seküler tasarımlar seçilir; ilk üç 
ödülü alan Türk mimarlar arasında birinci olan 
proje Vedat Dalokay’ınkidir (Şenyapılı, 1969: 
29).
Mescid-i Tuba’nın mimarı B. H. Chauhan 
İtalya’da öğrenciyken, ülkede askeri darbe 
olmuştur. Ülkeye döndüğünde, hatta Mescid-i 
Tuba inşa edilip açıldığında sürmekte olan aske-
ri yönetim o dönemde eski toplumu modernleş-
tirme düşüncesine sahiptir; “modern, ilerlemiş 
ve gelişmiş Pakistan” hayalini gerçekleştirmeye 
çalışmaktadır (Khan, 2013: 133).
19
Daha önce 
de söz edildiği gibi, Mescid-i Tuba’yı yaptıran 
ordu mensuplarının konut kooperatifidir ve 
hükümetin ilerici tavrını bu camide temsil 
etmek istenmektedir (Holod, Khan, 1997: 
195).
Askerlerin geleneksel toplumu modernleş-
tirme misyonu çağdaş bir tasarım gerektirmiş, 


mimar•ist 2018/2
83

Download 6,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   149




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish