6-tema. Jazba qarım-qatnas hám onıǹ ózgeshelikleri Jobası

2. Muwapıqlastırıw hám sózlerdi taǹlaw

1.Tanıs sózlerden paydalanıǹ. Máselen, urınıw - háreket etiw, anıqlaw - biliw, sheklew - tamamlaw, kóz- kóz etiw - kórsetiw, qollaw - paydalanıw.

2.Uzın sózden kóre qısqasın taǹlaǹ. Ulıwma alǵanda, qısqa sózlerde xabar jaqsıraq jetkeriledi, sebebi uzın sózlerdiǹ awırlıǵı oqıwshını aljastıradı. Uzın sózlerden azǵana ıqtıyatlılıq penen paydalanıw danalıq boladı.

3.Terminologiyadan ıqtıyatlılıq penen paydalanıǹ. Barlıq tarawlardıǹ óz terminologiyası bar, olar kúndelikli leksikanıǹ bir bólegin quraydı. Negizinde, olardıǹ sanamızda sonshelli kóp payda bolǵanınan, tarawga baylanıslı bolmaǵan insanlar da biletuǵınday seziledi.

Anıq jazıw qábileti tek ǵana sózler menen sheklenip qalmaydı. Bul anıq gáplerden paydalanıwdı da aǹlatadı. Jay gáplerdi jazıw qısqaraq gáplerdi jazıwdı aǹlatadı. Gáp dawa, sawal, buyrıq yaki sezim-tuyǵı formasında bolıwı múmkin. Jazba formada, gáplerdiǹ uzınlıǵı haqqında qarar etiwde qıyın hám tez qaǵıydaları joq, biraq qısqa gápler ápiwayı bolǵanı ushın aǹsat túsiniledi.

Jazıwdaǵı anıqlıq tek ǵana sózlerdiǹ dıqqat penen taǹlanıwı hám anıq gáplerdi jazıwǵa baylanıslı bolmaydı. Bul jáne ıqtıyatlılıq penen dúzilgen abzactı talap etedi. Sózler gáplerge birikkenindey, abzactaǵı gápler de logikalıq izbe-izlikke tiykarlanadı. Solay etip, abzac bir gápten basqasına baǵdarlanǵanı hám basqıshpa-basqısh rawajlanǵanı sebepli abzac kimniǹdur pikirlew procesi boladı.