6-sinf. Sana. Mavzu: Zardo'zlik san'ati tarixi va uning rivojlanishi. Zardo'zlikda ishlatiladigan materiallar (gazlamalar turlari, karton, zar iplar). Zardo'zlikda ishlatiladigan asbob-uskunalar. Zar ipni o'rash Texnologik xarita

4 savol: Guldo`zi usuliga ta`rif bering.

Gudo`zi so`zi aralash so`z bo`lib “gul” – gul, “do`zi”- forscha tikmoq gullarni tikmoq degan ma`noni anglatadi.

5 savol: Korcho`pga gazlama qanday joylashtiriladi?

Javob: Korcho`pga birinchi gazlamani tarang holda mustahkamlab olinadi. Keyin bo`z ustidan gazlama tikib chiqiladi.

2 TUR.

Bu turda “Klaster ” metodidan foydalanamiz.

Sardorlar kanvertni olishadi.

1 konvert savoli.

Berilgan so`zlarni tarmoqlash metodidan foydalanib joy joyiga qo`ying.

Quyosh va hayvonlar naqshi, anor, aylana, novda, to`g`ri to`rtburchak,islimiy, oq qush, oq kabutar,qalampir, geometrik naqshlar,kvadrat, bulbul, xumo,zardo`zlik naqsh elementlari,aylana, lola,gul, quyosh



2 konvert savoli.

Berilgan so`zlarni tarmoqlash metodidan foydalanib joy joyiga qo`ying.

Mavju yak ruya, sochmado`zi, guldo`z,i mavju du ruya, zardo`zlik tikish usullari, Brishimdo`zi zamindo`zi, likakdo`zi, vag`ardo`zi, zamindo`zi,maju shash xol, mavju sambosa, brishimdo`zi guldo`zi, shakarakdo`zi, brishimdo`zi.

3-TUR.

Etiboringizni manetorga qaratishingizni so`raymiz.

Elektron savdo bo`yicha chegirmalar..

• 
  Savdo rostalarida xarid uchun qo`yilgan buyumlar nomi va ballari yozilgan.
  
• 
  Savollarga javob bering ma`lum balni yig`ib sovrin g`olibi bo`ling.
  
• 
  Ikkita savolga ketma ket javob bergan guruhga guruh tomonidan bitta tanlangan buyum qo`shib beriladi
  

Savdo rastalariga xarid uchun qo`yilgan buyumlar nomi va ballari qo`yilgan.

1. 
   Kelinlar xalati- 500 bal.
   
2. 
   O`g`il bolalar tuni -500 bal.
   
3. 
   Kelinlar do`ppisi-300 bal.
   
4. 
   Qiz bolalar nimchasi- 300 bal.
   
5. 
   Kelinl;ar oyoq kiyimi-200 bal.
   
6. 
   Choynak yopgich-200 bal.
   

1.Kelinlar xalati-500 bal.

Kelinlar xalatini xarid qilish uchun- katakchalar orqasiga Zardo`zlik san`atining yirik nomoyondalaridan biri Buxorolik zardo`zi usta nomi yashiringan. Yashiringan nomni toping.

N

O`

M

O

N

A

M

I

N

O

V

2.O`g`il bolalar tuni -500 bal.

Toshkent xalq amaliy san`ati muziyeda zardo`zi usta No`mon Aminovning san`at asarlaridan biri saqlanib kelmoqda. Katakchalar orqasiga ana shu san`at asarining nomi yashiringan.

G

O`

R

I

A

M

I

R

3.Kelinlar do`ppisi-300 bal.

Xalq badiiy hunarmandchiligini va amaliy san`atini yanada rivojlantirish uchun davlat tomonidan qo`llab qo`vvatlash maqsadida qanday uyushma tashkil etildi.

H

U

N

A

R

M

A

N

D

4. Qiz bolalar nimchasi- 300 bal.

XIX asr oxiri XX asrboshlarida yashab ichod qilgan mutaffakir shoir zardo`zi usta nomi yashiringan.

F

I

T

R

A

T

5.Kelinlar oyoq kiyimi-200 bal.

Katakchalar orqasiga zardo`zlikda ishlatiladigan asosiy gazlamalardan biri yashiringan.

D

U

X

O

B

A

6.Choynak yopgich-200 bal.

Katakchalar orqasiga zardo`zlikda ishlatiladigan yordamchi gazlamalardan biri yashiringan.

S

U

R

P

“5” “4” “3”
Guruhlar baholanadi va raxbatlantiriladi.
Sizga tarqatiladigan qog`ozdagi savollarga “ O`z bilimingni sina ” metodi bo`yicha javob bering va tushunmagan savollaringizga dars davomida javob oling. Bu texnologiya mavzularni mustahkamlashda vaqtdan unimli foydalanish maqsadida ishlatiladi o`quvchi o`ylab o`tirmasdan savollarni o`qib yodidan kutarilgan ma`lumotlar yodiga tushadi.o`qituvchi mavzuni tushuntirib bo`lgach o`quvchi tushunmagan savollarini o`zini qiziqtirgan savollarini o`qituvchidan so`rashi mumkin.Birinchi o`quvchi tushunmagan savolga ikkinchi o`quvchi javob berishi mumkin.Oxirida katakchalardagi to`plangan belgilarni hisoblang.

“+” Ma`lumotga egaman.

“_” qisqa ma`lumotga egaman .

“?” men uchun notanish ma`lumot.

	Savollar	+	-	?
1	Zardo`zi tarixi haqida ma`lumot
2	Zardo`zi tikish san`ti haqida ma`lumot
3	Naqsh turlari ular haqida ma`lumot
4	Korchupni ishga tayyorlash
5	Naqsh kesishni bilish
6	Kesilgan naqshni joylashtirish
7	Dezayen yunalishi bo`yicha buyumla loyixalashning 2 asosiy tipi
8	Modern loyixalash
9	Klassik loyixalash
10	Zardo`zi usulida tikish
11	Zamindo`zi usulida tikish
12	Choynak yopgich necha qismdan iborat bo`lishini
13	Abra va astar farqini
14	Choynak yopgichga kerakli jihoz va mahsulotlarni
	Hisobot

Sinfi:

Ismi familiyasi:
Yangi mavzu bayoni:

NAZARIY

Zardo`zi mahsulotlarini tayyorlashda qo`yidagi bosqichlar amalga oshiriladi.

1. 
   RASSOM.- Dizayner loyihaga muvofiq gul nusxasining yangi turidagi kompozisiyasini tayyorlash.
   
2. 
   GULBUR- Yangi kompozisiyani axta yordamida xitoy qog`oziga tushurib uning nusxalarini ko`paytiradi.
   
3. 
   MODELER- bichuvchi yangi kompozisiya uchun zardo`zlik usullarini tanlashadi. Bu bosqich loyihalashtirishning juda ham murakkab bosqichi bo`lib u qo`yidagi ketma ketlikda amalga oshiriladi.
   

• 
  Andoza yangi naqsh kompozisiyasini joylashtirish uchun naqshlarni joylashtirish usullarini tanlash.
  
• 
  Gullar usti va tagini tikish uchun zardo`zi tikish usullarini tanlash.
  
• 
  Gullar va gul atrofini bezatish uchun bezash usullarini tanlash.
  
• 
  Zardo`zi guldo`zi tikish usuli qo`yidagi turlarga bo`linadi.
  

• 
  GULDO`ZI – Naqshlar va gullar ustini yoppasiga zar ip bilan tikish usuli guldo`zi tikish usuli deyiladi.
  

• 
  SOCHMADO`ZI - yirikroq uy ro`zg`or buyumlarida ishlatiladi. Sochmado`zi ikki qavat zar ip bir qavat ipak iplar eshilib tikiladi.
  

• 
  SHAKARAKDO`ZI - bu usul gildo`zi usuliga uxshab tikiladi.Faqat farqi shundaki zar iplar ikki qavat qilib eshilib tikiladi
  

• 
  LIKAKDO`ZI- VAG`ARDO`ZI - Karton emas siddilar ustiga tikiladi. LIkak bo`laklarlarga bo`linib siddilar ustiga tikiladi.
  

AMALIY:

Bichimi ma’lum shaklga ega bo’lgan kichik hajmli uy-ro’zg’or buyumlarining texnologiyalari murakkab, lekin naqsh kompozisiyalari oddiy bo’lgan zardo’zi buyumlarga zardo’zi choynak yopqichi kiradi. Bu buyum yashil, ko’k va qizil baxmaldan tikilishi mumkin. U abra va astardan iborat bo’lib, 2 bo’lak matodan bichilgan. Bunda bichish jarayonida gazlama tukining yo’nalishiga e’tibor berish zarur.

Zardo’zi choynak yopqichi bugungi kunda ham uy-ro’zg’orda ishlatiladi. Uning tuzilishi har xil bo’lishi mumkin, lekin o’lchamlari o’zi mo’ljallab tikilayotgan choynakning o’lchamlariga mos bo’lishi darkor. Choynak yopqichi choynak ustiga yopiladigan va uning tagiga qo’yiladigan qismlardan iborat bo’ladi. Choynak yopqich andozalari tayyorlanadi va abra 2 bo’lak, astar 2 bo’lak qilib bichib olinadi. Abrani bichayotganda gazlamaning tuklari yo’nalishiga e’tibor berish kerak. Buni gazlamani tovlanishiga qarab yoki qo’l bilan siypab bilish mumkin.

Choynak yopqich abrasini chambarakka joylashtirib, mahkamlanadi. Tanlab olingan naqshni kartonga tushiriladi va qirqib olinadi. Tayyorlangan naqshni choynak yopqich abrasiga shunday joylashtirish kerakki, bu naqsh yopqich o’rtasiga to’g’ri kelsin. Choynak yopqich uchun naqshni guldo’zi usulida tikiladi va bezatiladi.

Ishnuing bajarilish texnologik xaritasi.

№	Ishning ketma ketligi	Kerakli materiallar	Ishning bajarilish jarayoni
1	Kerakli materiallar	Korcho`p, patila, bo`z, mato, oddiy va zarli iplar, igna
2	Korcho`pga bo`z mustahkamlanadi	Korcho`p , bo`z va stepler yani qotirgich
3	Korcho`pga mato joylashtiriladi.	Bo`z qotirilgan korcho`p, qizil baxmal mato
4	Mato ustiga tayyorlab olingan naqsh mustahkamlanadi	Tayyor tikish holatiga keltirilgan korcho`p va kesib olingan naqsh nusxasi
5	Zar ipni patilaga o`rab tayyorlanadi.	Patila, zar iplar
6	Tayyor naqsh ustidan guldo`zi usulida tikiladi.	Ishga tayyor korcho`p zar iplar
7	Tayyor tikib bo`lingan gul naqsh matoni korchopdan yechib olinadi.	Tikib tayyorlangan naqshli yarim tayyor mahsulot

Amaliy mashg`ulot vaqtida hunar kasbga oid maqollar aytish o`yini bilan o`quvchilar ongiga ma`naviy qadriyatlarimiz singdirishimiz mumkin.

Mustahkamlash: 1.Nima uchun xalq badiiy hunarmandchiligini o`rganishimiz lozim? “Nima uchun” sxemasi bo`yicha ta`riflab bering. 2.Choynak yopgichning ahamiyatli ta`raflarini ayting. 3..Zardo`zlik choynak yopgich qanday buyum hisoblanadi? 4..Choynak yopgichni zardo`zi usulining qaysi usulida tikdingiz? 5.Choynak yopgich necha bosqichda tikiladi sanab bering.

Rag`batlantirish: Darsga faol qatnashgan o`quvchilar rag`batlantiriladi va baholaniladi bajarilgan ish sifatlilari o`quvchilarga namuna sifatida ko`rsatiladi.

“5” “4” “3”

Uyga vazifa beriladi.

Mehnat hunar haqida ko`proq yangi maqollar yod olish va allomalarimizning hunar mehnat haqidagi fikrlarini yozib o`qib kelish.

Ish joyi yig`ishtiriladi.

6- sinf. Sana.

Mavzu:Tikilgan mahsulotni korcho'pdan tushirib, tayyorlash texnologiyasini o'rganish (astar tikish). Buyumga oxirgi ishlov berish.

Darsning texnologik xaritasi.

Mavzu	Tikilgan mahsulotni korcho'pdan tushirib, tayyorlash texnologiyasini o'rganish (astar tikish). Buyumga oxirgi ishlov berish.
Maqsad va vazifalari	Maqsad: Zardo'zlik san'ati tarixi va uning rivojlanishi. Zardo'zlikda ishlatiladigan materiallar (gazlamalar turlari, karton, zar iplar) haqida ma`lumot berish. Zardo'zlikda ishlatiladigan asbob-uskunalar bilan ishlash jaraayonlari bilan tanishtirish. Zar ipni o'rash tartibi bilan tanishtirish. Vazifalar: O`quvchilarda mavzuga nisbatan qiziqish uyg`otish, o`zlashtirtishlarini nazorat qilish hamda bilim, ko`nikma, malakasini tekshirib baholash.
O`quv jarayoninig mazmuni	O`zbek milliy urf odatlari qadriyatlari xalq amaliy san`ati va bezaklari xalq hunarmandchiligi ,bizgacha etib kelgan meroslar haqida tushuncha berish. Zardo`zlik san`atining kelib chiqishi va rivojlanishi haqida tushuncha berish.
O`quv jarayoning bajarilishining mazmuni	Uslub: og`zaki bayon, interfaol usulidan, yangi ped texnologiyalardan foydalanish, kim yepchilu kim chaqqon, insert metodlari Shakli: suhbat , bahs munozara olib borish, yakka tartibda, guruhlarda, ishlash Vosita: tarqatma materiallar, multemediya, rangli rasmlarlardan foydalanish,mavzu uchun kerakli buyumlar jihozlar. Nazorat:Og`zaki savol javob tarqatma testlar Baholash:Rag`batlantirish, baholash 5 ballik tizim asosida
Kutiladigan natija	O`qituvchi: Mavzuni qisqa vaqt ichida o`quvchilar tomonidan o`zlashtirishiga erishiladi, o`quvchilarning turli texnoligiyalar asosida yangi bilimlarga qiziqishini oshiradi. O`quvchi: yangi bilim ko`nikma ,malakaga ega bo`ladi guruhlar bilan ishlashni o`zgalar fikrini hurmat qilishni urganadi
Kelgusi rejalar tahlili	O`qituvchi: O`z ustida ishlaydi, pedagogik mahoratini yanada oshirish uchun izlanadi. O`quvchi: O`z fikrini guruhlar o`rtasida to`liq bayon qilishni hamda yangi mavzu qiziqishlari bo`yicha izlanish olib boradi. Amaliy mashg`ulotni hayotda qo`llay oladi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy: O’quvchilarga tikilgan choynak yopqichni korcho'pdan tushirib, tayyorlash texnologiyasini, astar tikishni, buyumga oxirgi ishlov berishni o’rgatish.

Tarbiyaviy: O’quvchilarni mashg’ulot jarayonida ozoda, sifatli va tez ishlashga odatlantirish

Rivojlantiruvchi:O’quvchilarda milliy zardo’zlik buyumlariga gazlama va gul naqshlarini to’g’ri tanlash ko’nikmalarini rivojlantirish.

Dars tipi:Yangi bilim berish, bilimlarni mustahkamlovchi.

Dars turi: nazariy, amaliy.

Dars uslubi: guruhlarda ishlashda, “aqliy hujum”,”Kim epchil-u, kim chaqqon”, “Klaster”,”B|B|B”, insert metodlaridan foydalanish.

Dars jihozi va ko`rgazmasi: choynak yopg'ich namunalari, gazlama qoldiqlari, mavzu bo’yicha bajarilgan buklet, plakatlar va slaydlar, kompyuter, o’quv qurollari, zardo’zi jiyak, qavatlangan paxta, zar ip, baxmal gazlama bo’laklari, tikuv mashinasi.

Fanlararo bog`liqligi: matematika, chizmachilik, iqtisod va boshqa fanlar.

		Vaqti
1	Tashkiliy qism	3
2	O`tilgan mavzuni mustahkamlash	10
3	Yangi mavzu bayoni	15
4	Yangi mavzuni mustahkamlash	10
	Yangi mavzu yuzasidan amaliy mashg`ulot	43
5	O`quvchilarni baholash	5
6	Uyga vazifa	2
7	Ish o`rnini yig`ishtirish	2