6-sinf Fizika Sana: “A” 201 y. “B” 201 y. “V” 201 y. Darsning mavzusi: Kirish

1 tonna (t)=10 sentner (s) =1000 kg.

1 kg=1000 gramm=1000000 milligramm.

Jism massasini shayinli tarozida o'lchanadi. Buning uchun uning chap pallasiga o'lchanadigan narsani, o'ng pallasiga tarozi toshlari qo'yiladi. Pallaga toshlarni muvozanatga kelguncha tanlab qo'yiladi

Shundan so'ng pallaga qo'yilgan tosh massalari qo' shilib hisoblanadi.

Shayinli tarozida tortilgan jism massasi uning qizdirilgan yoki sovutilganligiga, qayerda va qachon o'lchanganligiga bog'liq emas. Shu sababli tajribalarda va hisoblashlarda berilgan jismning massasi o'zgarmas (m=const) deb qaraladi.

Ko'pincha bozorlarda sabzavotlarni prujinali tarozida tortib sotayotgan sotuvchilarni uchratamiz. Bunday tarozi ichida prujina bo'lib, osilgan yuk ta'sirida cho'ziladi. Tarozining ko'rsatishi prujinaning qattiq-yumshoqligiga, kunning issiq yoki sovuq bo'lishiga, normadan ortiq yuk osganda cho'zilib, avvalgi joyiga qaytib bormasdan qolib ketganligiga bog'liq bo'ladi. Bundan tashqari, o'lchashlar Yerning Shimoliy qutbi yoki ekvatorga yaqin joylarda olib borilganligiga bog'liq bo'lganligidan aniq bo'lmaydi. Shu sababli jism massasini shayinli tarozida o'lchang!

Juda kichik zarralarni hamda ulkan jismlar (Oy, Quyosh) massalarini bevosita o'lchab bo'lmaydi. Ularning massasi bilvosita usullar bilan hisoblab topiladi. Bu haqda yuqori sinflarda gap boradi.