6 olmosh ravish fe’l olmosh



Download 93,03 Kb.
bet35/38
Sana20.03.2022
Hajmi93,03 Kb.
#503134
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38
Bog'liq
OLMOSH RAVISH FE\'L

Ot+fe’l tuzilishidaga qo'shma fe'llarda ikkinchi qismni tashkil etgan aylauslubiy xoslangan bo'lib, faqat badiiy uslub doirasida qo'llaniladi. Qilmoq, etmoq, bo'lmoq fe’llari esa uslubiy betaraf so'zlardir. Masalan, javob qildi, javob berdi, javob etdi, javob ayladi kabi qo'shma fe’llar o'zaro sinonimik munosabatda bo'lib, ular uslubiy jihatdangina farqlanadi. Javob ayladi badiiy uslubga xos, qolganlari uslubiy betaraf so'zlar sanaladi.


FE’LLARNING TUZILISHIGA KO’RA TURLARI
Fe’llar tuzilishiga ko’ra to‘rt xil bo’ladi: a) sodda fe’llar; b) qo’shma fe’llar; c) juft fe’llar;
d) takroriy fe’llar.
1. Sodda fe’llar bir asosdan tarkib topadi.
a) sodda tub fe’llar asos holatida ish-harakat va holatni anglatadi. Masalan: qurmoq, yurmoq, ketmoq, bildirmoq, qo'ymoq
b)sodda yasama fe’llar so’z yasovchi qo’shimchalar yordamida boshqa so’z turkumlaridan yasaladi:shod -shodlanmoq, yangi-yangilamoq, gap-gapirmoq, guv-guvullamoq, es-eslamoq, tez – tezlamoq kabi.


2. Qo‘shma fe’llar birdan ortiq asosdan tashkil topib, asoslar orasiga boshqa qo'shimchani qo’shib bo’lmaydigan, bitta so'roqqa javob bo’ladigan fe’llardir. Masalan, sayr etmoq, taq etmoq, olib ketmoq, bunyod qilmoq.
Qo’shma fe’llar quyidagicha tuzilishga ega bo’ladi:
a) ot, sifat, son, olmosh, ravish,undov va taqlid so‘zlarga qil, et, bo'l, de singari fe’llarni qo'shish bilan hosil bo'ladi: tarbiya qilmoq, eski bo’lmoq, bir bo'lmoq, yaxshi chiqmoq, kim bo‘lmoq,chirs etmoq, dod solmoq, shunday qilmoq.
b) fe’l shakllariga olmoq, kelmoq, ketmoq, chiqarmoq so’zlarini qo‘shish bilan: sotib olmoq, olib ketmoq, olib kelmoq, ishlab chiqarmoq.
Qo‘shma fe’llarning har ikkala qismi o‘zining lug‘aviy ma’nosini saqlagan bo‘ladi. Masalan: borib keldi (ham bordi, ham keldi), ikkinchi qismi o‘z ma’nosida qo‘llanilmaganda, ko‘makchi fe’lli so‘z shakli hosil bo‘ladi. Masalan: o‘qib chiqdi( o‘qidi, lekin chiqmadi, balki o‘qishni tamomladi, tugatdi).
Qo‘shma fe’l qismlari ajratib yoziladi.


3. Juft fe’llar ikki fe’l juftligidan tashkil topgan ,bitta so‘roqqa javob bo‘luvchi va gapda bitta gap bo‘lagi vazifasida keluvchi fe’llardir. Juft fe’llar ish- harakatning tez va kutilmaganda ro’y berishini ifodalaydi. Juft fe’l qismlari doimo chiziqcha bilan yoziladi. Urindi-turtindi, qo'llab-quvvatlab, qochdi- ketdi, aytdi-qo'ydi.
Oldi-berdi,bordi-keldikabi juft so’zlar ot turkumiga o’tgan so’zlar hisoblanadi.



Download 93,03 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish