6– modul. Fandagi yangiliklar, fanni o’qitishning dolzarb masalalari



Download 0,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/4
Sana16.04.2022
Hajmi0,49 Mb.
#556012
1   2   3   4
Bog'liq
YipdPyQb67xxqXY5Gm1C1RtqEdenCbNSJ7W8ZQx4

N-12-21%; P -53-58%; P
2
O
5
 
O`zbekistonda mineral o`g`itlar eksport qilishda dastlabki qadamlar 



qo`yildi. 
O`zbekiston ko`mir zahirasi bo`yicha Markaziy Osiyo bo`yicha 2-o`rinda 
turadi. O`zbekistonda ko`mir Angren, Sharg`un, Boysun konlarida qazib olinadi. 
Angren kaolinidan sanoatning ko`pgina tarmoqlarida glinozyom, o`tga chidamli 
materiallar, keramik fayans elektr izolyatorlari, drenaj va kanalizatsiya quvurlari, 
g`isht tayyorlash uchun xomashyo sifatida foydalanish mumkin. 
Metallar:
O`zbekiston dunyodagi juda katta oltin, kumush va qimmatbaho 
hamda yer bag`rida kam uchraydigan metallar zahiralariga ega bo`lgan davlatdir. 
40 ta metall konlari qidirib topilgan. 
Ishqoriy metallar: Respublikamiz tosh tuzi konlariga boy. 5ta tosh tuzi
Xo`jaykon, Tubokat, Borsakelmas, Boybichakon, Oqqa’la konlarida 90 
milliard tonna xomashyo mavjud. Barpo etilayotgan soda ishlab chiqarish 
korxonasida NaCl kontsentrlangan eritmasi sovutib turgan xolda ammiak bilan 
to`yintiriladi, so`ngra bu aralashma orqali bosim ostida CO
2
o`tkaziladi. Bunda 
NH
3
, CO
2
va suvdan o`zaro ta’sirlashuvidan ammoniy gidrokarbonat hosil 
bo`ladi: 
NH
3
+CO
2
+H
2
O →NH
4
HCO
3
Ammoniy gidrokarbonat NaCl bilan almashinish reaktsiyaga kirishib NH
4
Cl hosil 
qiladi: 
NH
4
HCO
3
+ NaCl →NaHCO
3
+NH
4
Cl 
Sovuq suvda qiyin eruvchan soda hosil bo`ladi. U filьtrlab ajratib olinadi. Ajratib 
olingan soda yana parchalanadi: 
2NaHCO
3
→Na
2
CO
3
+CO
2
+H
2

Ajralib chiqayotgan CO
2
ishlab chiqarishda foydalaniladi. Ammoniy xlorid 
bo`lgan eritmani ohakli suvga qo`shib qizdirilsa ammiak hosil bo`ladi va uni 
ishlab chiqarishda qo`llash mumkin. 
O`zbekistonda 90 turdagi mineral homashyo borligi aniqlangan. Au, Cr, Pb, Zn, 
W, radioaktiv metallar, tabbiy gaz, neft va boshqa foydali qazilmalar bo`yicha 
O`zbekiston yetakchi o`rinni egallaydi. Respublikamizda tuzlar, Al, qoplama 
bezak, qimmatbaho toshlar katta zahiralari aniqlangan. 



Neft qazib olish O`zbekistonda dastlab 1904 y. Farg`ona vodiysining 
Chimyon mavzesida boshlangan, Xo`jaobod, Jan, Palvontosh, Janubiy Usmon, 
Xartum kabi konlar ochilgan. 1959 y. Farg`ona qayta ishlash zavodi 1-tizimi ish 
boshladi. Neft konlari Surxondaryo, Qashqadaryo, Buxoro viloyatlarida ochilgan 
(Karqaydi, Lalmikor, Ko`kdumaloq, Muborak va b.). 1993 y. Mingbuloq 
(Namangan viloyati) neft konlari, Chaqmoqli, Qorovulbozor, Setlantepa, gaz 
konlari ketma-ket ochildi. Hozir eng katta gaz koni Qashqadaryo viloyatida 
joylashgan (Sho`rton). 
O`zbekistonda 3 ta ko`mir konlari mavjud: Angren (Toshkent viloyati), 
Sharg`un va Boysun konlari (Surxondaryo viloyati). Ko`mirning miqdori 2 mlrd. 
tonnaga yaqin. Angrenda agar yiliga 10 mln t.dan qazib olinsa Angren ko`miri 
200 yilga yetadi. 

Download 0,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish