6-modul. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari 1-mavzu. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari. Reja

Yonga sirpanish bo’yicha yo’lning ko’ndalang qiyaligining kritik burchagi.
Avtomobil ko’ndalang qiyalikda harakatlanganda markazdan qochma kuchning qiyalikka parallel bo'lgan tashkil etuvchisi avtomobilning turg’unligiga salbiy ta’sir etadi.

Bu yerda: -yo’lning ko’ndalang qiyalik burchagi.

9-rasm. Yonga sirpanish va ag’darilish bo’yicha yo’lning ko’ndalang qiyaligining kritik burchagini aniqlash sxemasi.
Avtomobilning ko’ndalang qiya yo’lda yonga sirpanishining boshlanish holatida

Bu tenglamaga qiymatlari qo’ylsa

Berilgan holat bo’lgani uchun yonga sirpanish bo’yicha yo’lning ko’ndalang qiyaligining kritik burchagi:
,yoki
Bu kritik burchakda hali avtomobil yonga sirpanmay to’g’ri chiziqli harakatlana oladi. Avtomobilning yonga sirpanishi juda kichik har qanday ko’ndalang ta’sirda boshlanadi.

10-rasm. Yonga sirpanish bo’yicha yo’lning ko’ndalang qiyaligi kritik burchagi ning g’ildirakning yo’l bilan tishlashish koeffisienti ga bog’liqlik grafigi.
Burchak tishlashish koeffisienti bilan to’g’ri chiziqli bog’liqlikka ega.
Ko’ndalang turg’unlik koeffistsienti
Avtomobilning ko’ndalang turg’unlik koeffistsienti deb avtomobil g’ldiraklar koleyasining uning ikkilangan o’g’irlik markazining balandligiga nisbatiga aytiladi:

Ko’ndalang turg’unlik koeffistsienti ekspluatatsiyada sirpanish (surilish) yoki a’g’darilish ehtimoli ko’pligini aniqlash imkonini beradi. Shu maqsadda gorizontal yo’lda burilishda Avtomobilning yonga sirpanish va ag’darilish bo’yicha kritik tezliklarini tenglashtiramiz:

Bu erda:

Bu tenglamadan shunday xulosa qilish mumkin, g’ildiraklarning yo’l bilan ko’ndalang tishlashish koeffistsienti ko’ndalang turg’unlik koeffistsientidan kichik bo’lsa , unda burilishda avtomobilning ag’darilishidan ko’ra yonga sirpanish ehtimoli ko’praq.Agar bo’lsa, avtomobil yonga sirpanmay, birdan ag’dariladi.Bu tishlashish koeffitsienti katta yo’llarda mumkin.
Ko’ndalang turg’unlik koeffistsientining qiymati avtomobilning turiga bog’liq, yuk avtomobillar uchun-0,55…0,8 va yengil avtomobillar uchun -0,9…1,2.
Ko’ndalang turg’unlik koeffistsientining qiymati qanchalik katta bo’lsa, shunchalik yonga ag’darilishning oldi olinadi.