6-modul. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari 1-mavzu. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari. Reja

Differentsialga ko’yiladigan talablar va ularning qondirilishi.
1. Differentsial burovchi momentni avtomobilga maksimal ekspluatatsion xususiyatlarini ta’minlaydigan qilib g’ildiraklar va o’qlararo taqsimlashi kerak;
2. Umumiy talablar.
Differentsialdagi yuklanishlar.
Differentsialning yuklanishlari transmissiyaning 1-hisoblash rejimiga binoan aniqlanadi. Konussimon differentsiallarda satellit, yarimo’q shesternyalari, krestovina va differentsial korpusidagi yuklanishlar aniqlanadi.
4.Yarim o’qlar konstruktsiyasi, tasnifi va uni hisoblash
Yarim o’qlar vazifasi va turlari. Yarim o’qlar differentsialdan burovchi momentni yetakchi g’ildiraklarga uzatadi. Avtomobillarda ko’llaniladigan yarim o’qlarining asosiy turlari quyida keltirilgan. Yarim o’qlarning tashqi uchlari g’ildirak gupchagiga flanes, shponka yoki shlis yordamida ulanadi. Ichki uchi esa ko’pchilik avtomobillarda yarim o’q shesternyasi bilan shlis yordamida biriktiriladi.
Avtomobil harakatlanganda yarim o’qlarga burovchi momentdan tashqari eguvchi momentlar ham ta’sir etadi. Eguvchi momentlar avtomobilning yetakchi gildiraklariga ta’sir etadigan quyidagi kuchlardan vujudga keladi radial kuch (avtomobilning og’irligidan tashkil topgan reaktsiya kuchi), tortuvchi kuch– P; yondan ta’sir qiluvchi kuch-(avtomobil burilishida hosil bo’ladigan kuch).
Yarim o’qlarni, ularni orqa ko’prikda o’rnatilish usuliga qarab, eguvchi momentlardan to’la yoki qisman yuksizlantirish mumkin. Avtomobillarda ishlatiladigani uch xil, ya’ni eguvchi momentlardan yarim yuksizlantirilgan, qismga yuksizlantirilgan va to’la yuksizlantirilgan bo’ladi.
Avtomobilni yetakchi g’ildiraklariga yo’lning vertikal reaktsiya Rz, tortish Rk, tormozlash Rt , burilishlarda va qiyaliklarda yondan ta’sir etuvchi Ry va h.k. kuchlar ta’sir etadi. Bu kuchlar yarim o’klarda eguvchi moment hosil qilishlari mumkin. Etakchi ko’prikning karteriga o’rnatilishining xususiyatlariga ko’ra yarim o’qlar yuqorida aytib o’tilgan eguvchi momentlardan to’la yoki qisman ozod bo’lishlari mumkin. Yarim o’qlarga tushadigan burovchi va eguvchi momentlarga ko’ra tasniflanadi. Agar yarim o’q bevosita yetakchi ko’prikning podshipnigiga tayansa u yuqorida aytib o’tilgan barcha kuchlardan hosil bo’lgan eguvchi momentlarning ta’sirida bo’ladi va burovchi moment uzatadi. Shu turdagi yarim o’q yarim yuksizlantirilgan deb ataladi. Yarim yuksizlantirilgan yarim o’qlar barcha yengil avtomobillarning orqa yetakchi ko’priklarida ishlatiladi. G’ildirak gupchagi bevosita yarim o’qning flanetsiga qotiriladi.
Agar yetakchi g’ildiraklar gupchagi ko’priknig ustida ikkita podshipniklarda o’rnatilgan bo’lsa, yuqorida aytib o’tilgan barcha kuchlardan hosil bo’ladigan eguvchi momentlarni podshipniklar orqali ko’prik qabul qiladi. Yarim o’q esa faqat burovchi momentni uzatadi. Bunday turdagi yarim o’qlar to’la yuksizlantirilgan deb ataladi. To’la yuksizlantirilgan yarim o’qlar avtobus va o’rta, katta yuk avtomobillarning yetakchi orqa ko’priklarida ishlatiladi.