6-Mavzu. Oniy aylanish markazi. Tekis shakl nuqtasining tezligi va tezlanishini aniqlash usullari. Tekis harakatdagi jismlarning tezlik va tezlanishlar plani. Tezliklarni qo’shish teoremasi

Asosiy savollar:

1. 
   Qattiq jism kinematikasi. Kattik jismning ilgarilanma harakati.
   
2. 
   Qattiq jismning qo’zgalmas o’q atrofidagi aylanma harakati.
   

Mavzuga oid asosiy tushuncha va iboralar: tezlanish, egri, tabiiy, absolyut, ilgarilanma, aylanma, burchak.
1-asosiy savol bo’yicha dars maqsadi:

1. 
   Qattiq jism kinematikasi to’g’risidagi tushunchani talabalarda shakllantirish.
   
2. 
   Qattiq jismni ilgarilanma harakat qonunlarini talabalarda bilimni shakllantirish.
   

Identiv o’quv maqsadlari:

1. 
   Qattiq jism kinematikasi to’g’risida so’zlay oladi.
   
2. 
   Ilgarilanma harakatlarni ko’rsata oladi.
   

1-asosiy savolning bayoni: Qattik jismning ilgarilanma harakati. Qattik jismning ilgarilanma harakati deb, shu jismda olingan xar qanday to’g’ri chiziqning boshlang’ich holatiga nisbatan parallel va o’zgarmas qolishiga aytiladi.
Bunga misol bo’lib avtomobil kuzovining to’g’ri chiziqli harakatida, dvigateldagi porshenning harakati va hakozalar bo’ladi.
TEOREMA: Qattik jismning ilgarilanma harakatida uning barcha nuqtalari
bir xil traektoriya bilan harakat qilib, yo’nalishi va miqdori
jihatidan bir xil tezlik va tezlanishga ega bo’ladi.

Ixtiyoriy nuqtalardan hisoblash sistemasiga nisbatan radius vektorlarni o’tkazamiz. Bu radius vektorlar qattiq jismda olingan AV to’g’ri chiziqning hisoblash sistemasiga nisbatan holatini aniqlaydi. Uchburchak OAV dan . Qattiq jism harakat davomida ilgarilanma harakat kilsa, AV to’g’ri chiziq o’zgarmas qoladi. Agarda mazkur tenglikni har ikki tomonidan vaqt bo’yicha hosila olsak, quyidagi tenglik hosil bo’ladi: . Mazkur tenglikni yana bir marta differentsiyalasak quyidagi tenglik hosil bo’ladi: . Demak, teorema isbot bo’ldi.