6-mavzu. Mo’gular istilosiga qarshi kursh. Jaloliddin Manguberdi-mard va jasur ajdodimiz

6-mavzu.Mo’gular istilosiga qarshi kursh.Jaloliddin Manguberdi-mard va jasur ajdodimiz.

2-reja. Chig’atoy ulusining tashkil topishi,boshqaruv tartibi

Chig’atoy ulusi xaritasi.

Movarounnahr va Xorazmning janubiy hududlari Chig’atoy ulusiga qarashli bo’lib, XIV asrning 40- yillariga qadar mavjud edi. Ulus poytaxti Bеshbaliq shahri bo’lgan. Mo’g’ullar madaniy taraqqiyotda o’lkamizning yеrli xalqlariga nisbatam juda qoloq edidar. Ularning bunday bеpoyon va katta hududdagi mamlakatni boshqarish tajribalari yo`q edi.

Ana shunday zodagonlardan biri bo’lgan xorazmlik savdogar Mahmud Yalavochga Movarounnahrni bеvosita idora kilish topshirilgan. U o’ziga poytaxt qilib Hujand shahrini tanlagan. Mo’g’ullar Mahmud Yalavoch boshchiligidagi o’lkadagi xalqlardan turli xil soliqlar undirar edilar. “Kalon” deb ataluvchi soliq dehqonlardan olinadigan asosiy soliq edi u hosilning 1/10 qismini tashkil etgan.Chorvadorlardan “Qopchur” solig’I olingan.

“Qopchur”ning miqdori har yuz bosh qoramoldan bitta edi.Bundan tashqari “Yaso” qonuni bo’yicha aholidan davlat foydasiga “Shulsi” deb ataladigan soliq undirilgan. Uning miqdori har bir podadan ikki yashar qo’y va qimiz uchun har ming otdan bir biyani tashkil etgan.Bundan tashqar ham boshqa turdagi soliqlar joriy etilgan.Yuqorida sanab o’tilgan oliq-soliqlardan tashqari xalq ommasi yana mahalliy to’ralarning zulm va sitamlaridan azob va zahmat chekadilar.

Ana shu tariqa aholi mug'llar bosqinidan so’ng ikkiyoqlama zulm iskanjasida qiynaladi. osqinchi mo’g’ullarning va mahalliy zodagonlarning zulm va sitamlariga qarshi xalq bir nеcha bor kurashga ko’tariladi. 1238 yilda Buxoroga yaqin Torob qishlog’ida ko’tarilgan xalq qo’zgoloni ana shunday qo’zgolonlardan biridir. Bu qo’zgolon tеz orada Buxoro va uning atroflaridagi qishloqlarga yoyiladi.Unda mehnatkash dehqonlardan tashqari hunarmand va kosiblar ham qatnashadi.

U mo’g’ullarga qarshi ozodliq, erk uchun, mahalliy zodagonlar va boylarga qarshi adolat va xaqiqat uchun kurash bayroqdori sifatida ona tariximizga kiradi. Mahmud Torobiy qo’zg’olonini mo’g’ullardan norozi bo’lgan Buxoro ruhoniylarining boshlig’i Shamsiddin Mahbubiy ham qo’llab-quvvatlaydi va qo’zgolonchilarga qo’shiladi.Qo’zg’alonchilar Mo’gul lashkarlarini Buxoro ostonasida tor-mor keltiradi.