6-mavzu. L. Bеtхоvеn ijоdi Reja

birinchi Vеnа dаvri (1792-1802); 1792 yili 22 yoshli kompozitor Venaga keladi va umrining oxirigacha shu shaharda yashaydi. O’sha davrda Vena faqatgina Avstriya emas, balki yevropada eng rivojlangan musiqiy shahar edi. Bu erda jahonning zo’r kompozitorlari kelib o’z san`atlarini namoyish qilganlar. Mohir cholg’uchilar ham Venada kontsertlar berib o’zaro musobaqa qilganlar. Buyuk Motsart bilan Gaydn ham shu shaharda katta muvaffaqiyat bilan ijod qilganlar.
Betxoven tez orada Vena tinglovchilari diqqatini tortdi. U avval pianino ijrochisi keyinroq esa zo’r improvizatsiyachi kompozitor sifatida Venani zabt etdi. Klavesin kompozitorni uncha qoniqtirmadi. Betxoven yangi ixtiro etilgan fortepiano asbobiga qiziqdi. XV111 asr boshida italiyalik Kristofor tomonidan ixtiro etilgan bu klavishalik urma asbob o’zidan oldingi klavesinni siqib chiqarayatgan edi. Betxoven tez orada o’z davridagi barcha pianinochilarni ortda qoldirib, zarur muvaffaqiyatga erishgan edi. Gaydn va Motsartning tiniq, hayotbaxsh va nafis melodiyalarini tinglab lazzatlangan Venaliklar Betxovenning og’ir vajohatli akkordlarga boy bo’lgan keskin, harakatchan, jo’shqin musiqasiga dastlab hayrat bilan qarab, keyin undagi hayotiy harakatni ilg’ab oldilar.
Ayrim manbalarda Betxovenning kiyimi ham, tashqi ko’rinishi ham uning muomalasi ham g’ayri tabiiy, jiddiyroq edi deyiladi. Lekin kompozitor bilan yaqin do’stlik aloqasida bo’lgan kishilarning gaplariga qaraganda (masalan Stefan, Bronning meditsina doqtori Begeler, skripkachi Amenda, Graf Brunsfik, knyaz Lixnovskiy va boshqalar) Betxovenning xushchaqchaq, odamdo’st, uning ko’k ko’zlarida rahmdillik va samimiylik borligi qayd etilgan. Menda ozgina mablag’ bo’lganda ham qiynalayotgan do’stimga sarflayman degan kompozitorning gapi ham uni rahmdilligidan dalolat beradi. U badavlat, taqvodor, kibr-havoli kishilargagina tan bermasdan jiddiy muomala qilgan va undaylarni g’arazli yordamlarini qabul qilmagan. Betxoven moddiy qiyinchilikda yashagan bo’lsada saroy xizmatidan voz kechgan. U bosh egib yashashni yoqtirmagan. Uning «Ming-minglab knyazlar bor, bundan keyin ham bo’ladi, ammo Betxoven esa yagona» degan gapidan ham shu harakteri ko’rinadi.
Uning fojeasi-qulog’ining eshitish qobiliyati pasayishi bo’ldi. 1812 yildan keyin kar bo’lib, yon daftarchasi yordamida gapni bilib oladigan bo’ldi. Davolanishlar natija bermadi. U kasalning davosi yo’qligini bilgach, faqat endi ruhini tetik saqlashi bilan qiyinchilikni yengishi mumkinligini anglab, bambuk tayoqcha vositasida (uni yuragi bilan pianino orasiga qoyib) ijod va ijro qiladigan bo’ldi.