6-Мавзу: Классик иқтисодий мактабнинг вужудга келиши

Тирикчилик воситалари
9 марта

300 йилдан сўнг

Аҳолининг ўсиши 9096 марта

Тирикчилик воситалари 13 марта

Жан Батист Сэйнинг иқтисодий таълимоти

1

Ж.Б.Сэй (1767-1832й)
«Сиёсий иқтисод трактати» (1803),
«Сиёсий иқтисод катехизиси» (1817),
«Амалий сиёсий иқтисоднинг тўла курси» (1828-1830), 6 та том

Ж.Б.Сэйнинг иқтисодий таълимотидаги асосий томонлар

Сарфланган меҳнат натижаси сифатидаги қиймат тушунчасига фойдалилик назариясини қарши қўяди, бу назарияга кўра, ишлаб чиқариш фойдалилик яратади, фойдалилик эса товар қимматини аниқлаб беради.
Истеъмол қийматни яратишда меҳнат билан бирга табиат ҳам иштирок этади деб ҳисоблади ва шу асосда қиймат яратувчи омил нафақат меҳнат, балки капитал ва ер ҳам бўлишини аниқлаб берди.
Ҳар бир ишлаб чиқариш омили (меҳнат, капитал, ер) қиммат манбаи ҳисобланади, шу боис ҳар бир омил товар қийматида мужассамлашган даромаднинг муайян қисмини яратади, яъни меҳнат – иш ҳақини, капитал – фойдани, ер –рентани.
Пулнинг муомала функциясига алоҳида эътиборни қаратди ва пулни айирбошлаш қуроли деб қаради, негаки одамларга пулнинг ўзи эмас, балки унга сотиб олган нарсалар керак деб ҳисоблади.
Ж.Б.Сэй «бозор қонуни»ни яратди, унга кўра товарлар таклифи автоматик тарзда ўз талабини келтириб чиқаради.

Жон Стюарт Миллнинг ижтимоий-иқтисодий назариялари.

Жон Стюарт Милл (1806-1873й.) асосий асарлари

-«Мантиқ тизими» (1843),

-«Сиёсий иқтисоднинг баъзи масалалари тўғрисида тажриба» (1844),

-«Сиёсий иқтисод асослари» (1848)

Асосий иқтисодий назариялари

-Қиймат ишлаб чиқариш соҳасига эмас, балки муомала соҳасига хос ҳодиса ҳисобланади ва бир товарни бошқа товарга, шу жумладан, пулга айирбошлаш учун характерли бўлган ўртадаги нисбат ҳисобланади; бундай нисбат бозорда ўрнатилади.
-Қиймат тушунчаси нисбий бўлганлиги сабабли, у барча товарлар бўйича бирданига ошиши мумкин эмас.
-Товар қийматининг пулдаги ифодаси баҳо ҳисобланади, баҳо бевосита рақобат асосида ўрнатилади.
-Пул вақтни ва меҳнатни тежашга хизмат қилувчи восита хисобланади.
-Пулнинг қиймати пул миқдорига тескари мутонасибликда ўзгаради; пулнинг ҳар қандай кўпайиши унинг қийматини пасайтиради, пулнинг хар қандай камайиши эса унинг қийматини бир хил мутаносибликда оширади, бу пулнинг махсус хусусиятидир.