6-мавзу. Истеъмолчи танлови назарияси нафлилик назариясининг асосий қоидалари

Чекли алмаштириш нормаси. Бефарқлик эгри чизиғининг пастга томон ётиқлиги неъматни неъмат билан чекли алмаштириш нормасини ифодалайди. Чекли алмаштириш нормаси одатда билан белгиланади.
Чекли алмаштириш нормаси нинг миқдори горизонтал ўқ бўйича ифодаланган неъматнинг бир бирлиги учун, вертикал ўқ бўйича ифодаланган неъматнинг қанча миқдоридан воз кечиш мумкинлигини кўрсатади.

29-расм. Чекли алмаштириш нормаси.

Бефарқлик эгри чизиғи координата бошига нисбатан ботиқ бўлгани учун, MRS бир неъмат билан бошқа неъматни алмаштириш ошиб борган сари камайиб боради. 29-расмда ўқи бўйича ажратилган  ни ўқи бўйича ажратилган  га нисбатан чекли алмаштириш нормасини беради:

;
- билан ни чекли алмаштириш нормаси.
бефарқлик эгри чизиғининг ҳар қандай нуқтасида, шу нуқтадан ўтган чизиқнинг тангенс бурчаги ётиқлигининг абсолют қийматига тенг. Бефарқлик эгри чизиғининг тангенс бурчаги ётиқлиги манфий бўлгани учун манфий бўлади. Лекин, мусбат бўлиб, у бурчак ётиқлигининг абсолют қиймати бўйича олинади.
Агар функция узлуксиз бўлса,
.
Масалан, китобга ва та бананга тенг бўлса, бўлади ва истеъмолчи битта китоб учун учта бананни беришга тайёр. Кўрсатиш мумкинки, бу ерда 3 та банандан олинадиган наф битта китобдан олинадиган нафга тенг.
Бошқа томондан нафлик функцияси дан тўлиқ дифференциал олсак:
.
ва ларни шундай танлаш мумкинки, натижада бўлади. У ҳолда қуйидагини ёзишимиз мумкин:

бу ерда ва .
Демак, иккинчи неъматни биринчи неъмат билан бефарқлик эгри чизиғининг ҳар бир нуқтасидаги чекли алмаштириш нормаси , неъматларнинг шу нуқтадаги чекли нафликлари нисбатига тенг.

“An indifference map describes a person's preferences concerning various combinations of goods and services. But preferences do not explain all of consumer behavior. Individual choices are also affected by budget constraints, which limit people's ability to consume in light of the prices they must pay for various goods and services”¹.