6-Мавзу: Истеъмол, жамғариш ва инвестиция функциялари (2 соат)

КСФН = 10000 / 100000 х 100 = 10%. 
Инвестиция харажатлари фойда келтиришини аниқлашда номинал фоиз ставкаси 
эмас, балки реал фоиз ставкаси ҳисобга олинади. Реал фоиз ставка нархлар даражасининг 
ўзгаришини акс эттириб, номинал ставкадан инфляция даражаси айирмаси кўринишида 
аниқланади. Масалан, номинал фоиз ставкаси 16% га тенг бўлса, инфляция даражаси 
йилига 12% ни ташкил этса, унда реал фоиз ставкаси 4 фоизини (16%-12%) ташкил этади. 
Инвестиция харажатлари динамикасига таъсир этувчи бошқа омиллар қуйидагилар 
киради: 
1. Солиққа тортиш даражаси; 
2. Ишлаб чиқариш технологияларидаги ўзгаришлар; 
3. Мавжуд бўлган асосий капитал миқдори; 
4. Инвесторларнинг кутиши; 
5. Ялпи даромадларнинг ўзгариши. 
Солиққа тортиш даражасининг пасайиши ҳамда янги технологияларнинг пайдо 
бўлиши кутилаётган соф фойда нормасининг (реал фоиз ставкаси ўзгармаган шароитда 
ҳам) кўпайишга олиб келади. Бу эса инвестиция харажатларининг ортишига туртки 
беради. 
Инвестициялар ҳажмининг ЯММ ёки даромадлар даражасига боғлиқлигини 
акселератор модели акс эттиради: 
I = f(Y)
, яъни инвестициялар (I) ЯММ (Y)нинг функцияси экан. 
Акселератор моделининг тўлиқроқ кўриниши қуйидагича бўлади: 
I= Iрежа+ γY б
уерда: 
γ = ΔI/ΔY=(I
t
 –I
t-1
)/(Y
t
-Y
t-1
) 
Iрежа – режалаштирилган инвестициялар;Y–ЯИМ (даромад) ҳажми. 
Акселетатор моделини ҳисобга олиб, инвестиция функциясини қуйидагича ёзиш 
мумкин: 
I = е - dR + γY 
ЯИМ ҳажми ошиши корхоналар фойдасининг кўпайишига олиб келади. Корхона 
фойдаси инвестицияларнинг манбаи эканлигини ҳисобга олсак, бу ҳолатда инвестиция 
харажатлари ошади. ЯИМ ҳажми пасайиб кетганда эса, яъни иқтисодий фаоллик 
пасайиши шароитида бўш турган қувватлар мавжудлиги туфайли, инвестиция 
харажатлари пасайиб кетади. Аммо ЯММнинг даврий тебранишлари, инновацияларни 
доим ҳам бир текисда бўлмаслиги, ускуналарни узоқ муддат хизмат қилиши, иқтисодий 
кутишдаги хавфлар туфайли инвестициялар ҳажми барқарор бўлмайди.