6-Mavzu. Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari. Reja



Download 1,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/54
Sana07.07.2021
Hajmi1,19 Mb.
#111417
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   54
Bog'liq
6-Mavzu. Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari. Reja

Таҳлил ва синтез 

бирлиги принципи 

Тизимийлик 

принципи 


qat’iy belgilangan o’rnini egallaydi va yagona birbutun sifatidagi tizimning boshqa 

elementlari, tomonlari, qirralari  bilan muqarrar o’zaro aloqada bo’ladi. 

Bularning  hammasi  tizimiylik  prinsipi  falsafiy  prinsiplar  tizimining  zaruriy 

elementi  ekanligidan  dalolat  beradi.  Bu  prinsip  nafaqat  tizimiylikni,  balki 

tarixiylikni  ham  o’z  ichiga  oladi,  ya’ni  tadqiq  etilayotgan  reallikni nafaqat  uning 

barcha  aloqalarida,  balki  rivojlanishda  ham  olib  o’rganishni  talab  qiladi,  ya’ni  u 

bilish  subyektining  o’rganilayotgan  predmetning  mohiyatiga  kirib  borishini 

ta’minlaydi. 

Miqdoriy  va  sifatiy  tavsiflarning  o’zaro  aloqalari 

prinsipi  rivojlanish  jarayonida  miqdoriy  va  sifatiy 



o’zgarishlarning  bir-biriga  o’tishi  falsafiy  qonunining 

ta’sirini o’rganadi. 

Sifatiy  tavsiflar  miqdoriy  tavsiflarga,  miqdoriy  tavsiflar  o’z  navbatida  sifatiy 

tavsiflarga  bog’likligi  sababli  obyektni  bilish  jarayonida  bu  tavsiflarni  qayd 

etibgina  qolmasdan,  balki  ularning  o’rganilayotgan  obyektning  muhim  jihati 

bo’lmish bir-biri bilan aloqadorligi, bir-biriga sababliligini ham aniqlamoq kerak. 

Bunda obyektni tadqiq etishning dastlabki bosqichlarida uning sifatiy va miqdoriy 

tavsiflari  bir-biridan  alohida  mavjud  bo’lgan  hodisa  sifatida  mustaqil  qarab 

chiqiladi.  Darhaqiqat  dastlab  subyekt  o’rganilayotgan  obyektning  sifatini 

aniqlashga  harakat  qiladi,  o’ning  sifatini  aniqlab  va  har  tomonlama  tahlil  qilib 

chiqqach  bu  hodisaning  miqdoriy  jihatini  tadqiq  qilishga  o’tadi.  So’ngra, 

tekshirilayotgan obyektning sifatiy va miqdoriy tomonlari haqida ishonchli axborot 

to’planib  borgan  sari  bilish  ularning  o’zaro  aloqadorligini  aniqlashga  o’tadi. 

Hozirgi  zamon  fani  va  amaliyotining  ma’lumotlari  tadqiq  qilinayotgan 

voqyelikning  miqdoriy  va  sifatiy  tavsiflarning  o’zaro  aloqadorligini,  miqdoriy 

o’zgarishlarning  sifatiy  o’zgarishlarga  va,  aksincha,  sifatiy  o’zgarishlarning 

miqdoriy  o’zgarishlarga  o’tishi  universal,  umumiy  harakterga  ega  ekanligini 

ko’rsatadi. 

O’zgarishlarning  umumiy  xususiyati.  Bizni  qurshagan  dunyoning  yana  bir 

muhim  xususiyati  –  Koinotda  va  uning  barcha  tarkibiy  qismlarida  yuz  beradigan 

tinimsiz o’zgarishlardir.  

Tabiatning  o’zgaruvchanligi  falsafa  paydo  bo’lishidan  ancha  oldin  yaxshi 

ma’lum  bo’lgan,  falsafa  vujudga  kelgach  esa,  masalalarning  mazkur  doirasi 

alohida o’rganish predmetiga aylandi va vaqt o’tishi bilan uning negizida falsafiy 

bilimlarning  maxsus  bo’limi  –  dialektika  yuzaga  keldi.  Uning  (yaxlit  ta’limot 

sifatidagi)  ildizlari  qadimgi  yunon  falsafasiga,  xususan  «Hamma  narsa  oqib, 

o’zgarib  turadi»,  «Ayni  bir  daryoga  ikki  marta  tushib  bo’lmaydi»  kabi  mashhur 

iboralar muallifi Geraklit ijodiga borib taqaladi. Shundan beri obyektiv borliqning 




Download 1,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish