6-Mavzu: Biznesni tashkil etish shakllari: Afzalliklari va kamchiliklari Reja: Kichik tadbirkorlik sub`yektlari

O‘RTACHA YILLIK XODIMLAR SONI

Korxonadagi xodimlarning o‘rtacha yillik soni barcha oylarda mavjud bo‘lgan xodimlarning o‘rtacha oylik sonini qo‘shish va uni 12 oyga bo‘lish orqali aniqlanadi. Ushbu ko‘rsatkichni aniqlash uchun xodimlarning yil mobaynidagi o‘rtacha oylik sonini hisoblab chiqish zarur. Xodimlarning o‘rtacha oylik soni ularning har kungi sonidan kelib chiqib belgilanadi. Ushbu miqdor oyning kalendar kunlariga bo‘linadi. Dam olish yoki bayram kunlaridagi xodimlarning soni bundan oldingi ish kunlaridagi xodimlar soniga teng deb qabul qilinadi. Misol uchun, yanvar oyining 25-sanasiga qadar korxonada 22 nafar xodim ishlar edi. 26-yanvarda 4 nafar xodim o‘z vazifasidan ozod etildi. Yanvar oyidagi xodimlarning o‘rtacha oylik soni quyidagicha hisoblanadi:
22*25+18*6/31=21 kishi
Shu usulda boshqa oylar uchun ham xodimlarning o‘rtacha oylik soni hisoblab chiqilib, barcha oylardagi miqdorlarni qo‘shib, chiqqan natijani 12 ga bo‘lish orqali xodimlarning o‘rtacha yillik soni aniqlanadi.

XUSUSIY KORXONA TUSHUNCHASI

Ayrim tadbirkorlar o‘z faoliyatining miqyosiga emas, balki uning mustaqil ekanligiga katta e’tibor qaratadilar. Chunki boshqarish, xo‘jalik qarorlari chiqarish va daromadni taqsimlashdagi mustaqillik tadbirkorning manfaatlariga to‘liq mos kelishi mumkin. Bunday holatda tadbirkorlikning xususiy korxona shakli har tomonlama muvofiqdir. Mulkdor yagona jismoniy shaxs tomonidan tuzilgan va boshqariladigan tijoratchi tashkilot xususiy korxona deb e’tirof etiladi. Xususiy korxona tadbirkorlik subyektlarining tashkiliy-huquqiy shaklidir. O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 11-dekabrdagi 558-II-sonli «Xususiy korxona to‘g‘risida»gi qonuni, 3-modda

Xususiy korxona yagona mulkdor tomonidan tuziladi. Mulkdor xususiy korxonaga tegishli mol-mulk beradi va uning ustavini tasdiqlaydi. Xususiy korxona ta’sischisi faqat jismoniy shaxs bo‘ladi. Bu bir shaxs tomonidan yaratilgan tashkilot bo‘lib, biznes faoliyati ta’sischining o‘z mulklari asosida amalga oshiriladi. Siz mamlakatimizdagi xususiy korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni osongina ajratib olishingiz mumkin. Chunki mazkur mahsulotlarning ishlab chiqaruvchisi to‘g‘risidagi ma’lumotda firma nomidan keyin «xususiy korxona» degan so‘z yoki «XK» abbreviaturasi yozilgan bo‘ladi.