6-Mavzu: Bipolar tranzistorlar

6-Mavzu:Bipolar tranzistorlar

Yarimo‘tkazgichlilar oilasiga kiruvchi qurilma tranzistor deb ataladi. Ularning ikki turi mavjud bo‘lib, bipolar va maydonli tranzistor deb ataladi. Bipolar tranzistorlar apparaturalarda keng qo‘llanib kelinmoqda. Tranzistor so‘zining ma’nosi «transfer» – o‘zgartiruvchi va «resistor» – qarshilik degan ma’noni anglatadi. Yarimo‘tkazgichlilar, elektr o‘tkazuvchanligi katta bo‘lgan metallar bilan tok o‘tkazmaydigan dielektriklar o‘rtasida yotadi. Yarimo‘tkazgichli tranzistorlarda ikki chekkasidagi elektrodlar hamma vaqt o‘tkazuvchanligi bir xil bo‘lib, o‘rtasidagi elektrod o‘tkazuvchanligi esa qarama-qarshi tipda bo‘ladi. Qisqacha NP-N yoki P-N-P tipli deb aytiladi.
Bipolar tranzistorlar chiqish uchlari baza, emitter, kollektor deb nomlanadi. Ular faol element hisoblanadi, p-n-p hamda n-p-n tipida tranzistorlar ishlab chiqariladi. Ular signallarni o‘zgartirish, kuchaytirish vazifalarini bajaradi.

Tranzistorda yig‘ilgan kuchaytirgichlar ikki xil ulanish sxemasiga ega, umumiy manfiy va umumiy musbatli sxema, kirishning bir uchi chiqishning bir uchi ta’minot zanjirining qaysi bir uchiga ulangan bo‘lsa, o‘sha nom bilan ataladi. Ular asosan A rejim, B rejim, AB rejim sxemalarda yig‘iladi.
Ishlab chiqarishda kuchaytirgichlar tranzistorda, transformatorda yoki mikrosxemada yig‘ilgan bo‘ladi.

Umumiy musbatli sxema

Umumiy manfiyli sxema

9-jadval

Tranzistornio‘rtachaquvvati	Past chastota (3 MHz gacha)	O‘rta chachastota (3–30 MHz)	Yuqori chastota (30 MHz dan yuqori)
Kichik quvvatli (0,3 W gacha)	101–199	201–299	301–399
O‘rta quvvatli (0,3–3 W gacha)	401–4992	501–599	601–699
Katta quvvatli (3 W gacha)	701–799	801–899	901–999