6-Mavzu: Atmosfera, gidrosfera va litosfera funksiyalari va bugungi kundagi muammolari

8.2 Atmosferaning ifloslanishi muammolari.
1 6-rasm. Vulqon otilishida
gaz-chang chiqarilishi
Atmosferaning ifloslanishi deganda uning tarkibi va hossalarining inson salomatligi, hayvonlar, o‘simliklar va ekosistemalarga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan o‘zgarishi tushuniladi. Atmosfera tabiiy va sun’iy yo‘llar bilan ifloslanadi.


17-rasm. O‘rmonlarning yonishi.


18-rasm. Neft konlarida yonadigan havoning ifloslanishi gaz mash’alalari
V ulqonlar otilishi, chang to‘zonlar, o‘rmon, dashtlardagi yong‘inlar, o‘simlik changlari, mikroorganizmlar, kosmik chang va boshqalar tabiiy ifloslanish manbalaridir.
Sun’iy ifloslanish manbalariga energetika, sanoat korxonalari, transport, maishiy chiqindilar va boshqalar kiradi. Hozirgi vaqtda atmosfera ifloslanishining 75% tabiiy manbalarga va 25% antropogen manbalarga to‘g‘ri keladi(3-jadval).
3-jadval
Atmosferaga yil davomida chiqariluvchi birikmalar(35)

Birikmalar	CHiqarilishi, mln.t		Antropogen chiqindilarning hissasi, %
	Tabiiy	Antropogen
qattiq zarrachalar	3700	1000		27
SO	5000	304		5,7
CnHm	2600	88		3,3
NOx	770	53		6,5
SOx	650	100		13,3
COx	485000	18300		3,6

Atmosferaning sun’iy ifloslanish darajasi oshib bormoqda. Atmosferaning mahalliy, regional va global ifloslanishi kuzatiladi. Barcha texnogen manbalardan Yer atmosferasiga chiqarilgan ifloslovchi birikmalar 4-jadvalda keltirilgan.