6-ma’ruza: tashqi fotoeffekt hodisasi va kompton effekti tashqi fotoeffekt hodisalarining amalda qoʻllanilishi

40 
mkm
gacha boʻlgan sоhada oʻlchashga imkоn bеradigan qattiq sоvitiladigan 
fоtоrеzistоrlarni kiritish mumkin. 
3.9. Kompton effekti
Fotoeffekt hodisasi yorugʻlikning kvant tabiatiga ega ekanligini toʻla 
isbotladi. Eynshteynning fotonlar nazariyasi 1923- yilda yana tasdiqlandi. 
Kompton qisqa toʻlqinli elektromagnit nurlanishlarini, ya'ni rentgen nurlarini 
qattiq jismlarda sochilishiga bogʻliq izlanishlarida nurlanishning toʻlqin uzunligi 
oʻzgarishi hodisasini kashf qildi. Bu hodisaga 
Kompton effekti 
deb nom berildi. 
Saqlanish qonuni va kosinus teoremasiga asosan 
(mv)
2
=[h

/c)
2
+ (h

1
/c)
2
- 2(h
2

1
/c
2
) соs

]
Energiyaning saqlanish qonuniga asosan 

---

h

- h

1
=mc
2
- m
о
c
2
dan h

/с - h

1
/с=mc- m
о
c ni olamiz 
Kvadratga koʻtarsak, (h

/c)
2
+ (h

1
/c)
2
- 2h
2

1
/c
2
= (m - m
о
)
2
с
2
kelib chiqadi 
Natijani oldingi formulaga qoʻysak, m
о
2
с
4
h(

- 

1
) / m
о
c
2
= h
2 

1 
(1- соs

)/c
2
dan 
(

- 

1
) /

1
=(h/m
о
c
2
)(1- соs

) 1/

1
- 1/

= 

1
/с - 

/с =(h/m
о
c
2
)(1- соs

) ni olamiz 
Bundan Kompton munosabatini hosil qilamiz: 

= 

1 
- 

=(h/m
о
c)(1- соs

)