6-ma’ruza: O’zmaf hujjatlarini hisobga olish. Arxiv jamg’armalarini butlash. Arxivlar va ularning hisobdorligi Reja: Reja

6-ma’ruza: O’zMAF hujjatlarini hisobga olish. Arxiv jamg’armalarini butlash. Arxivlar va ularning hisobdorligi
Reja:
Reja:
1. Markazlashgan davlat qayd qilish ishi. Qayd qilish dinamikasi. Qayd qilish ishining aniqligini ta’minlash. O‘zbekiston Respublikasi Milliy Arxiv fondi hujjatlarini hisoboti bo‘yicha ishlarni tashkil qilish va ishlash tartibi.
2. Arxiv fondlarini butlash va uning tamoyillari.
3. Hujjatlarni baholash va yo‘q qilish siyosati hamda uning maqsadi, prinsipi va amalga oshirish yo‘llari.


Kalit so‘zlar: butlash, hisob, hujjatlarni saqlash, hisob hujjatlari, fondlash, fond tashkil qiluvchi, tashkilot, butlash manbalari, hisob shakli, foydalanish samaradorligi, topshirish muddatlari, hujjatlarni qiymatini ekspertizasi.

1. Arxiv xodimini ishida eng muhim jarayonlardan biri bu turlicha butlash manbalaridan arxivga kelayotgan hujjatlarda butlash ishlarini o‘tkazish hisoblanadi. Bunday ko‘p ish talab qiladigan ishlar ekspert komissiyasini hujjatlarini tanlashni o‘tkazish ishlari o‘tkazishi va ularni arxiv fondlari bo‘yicha turlarga ajratish va tizimlashtirish ishlari bilan bog‘liq. Hujjatlarni butlash nafaqat arxivlarda balki, mutaxassislarni fond tashkil qiluvchi arxivlar joylashgan hududlarga berishini talab qiladi. SHuning uchun arxivshunos ushbu mavzuni yaxshi o‘rganishi lozim, chunki arxiv hujjatlarini yig‘ishni to‘g‘ri tashkil qilish, butlashni o‘z vaqtida o‘tkazish va hujjatlarni to‘g‘ri yuritish muayyan bilim va ko‘nikmalarni talab qiladi. Mamlakatimizda bozor munosabatlarini rivojlanishi munosabati bilan tashkilot va muassasalarni soni ortib bormoqda va fond tashkil qiluvchilarni ham soni ortib bormoqda. Arxivshunos fond tashkil qiluvchi turiga ko‘ra hujjatlarni butlashning o‘ziga xos jihatlarini farqlay olishi kerak.

Butlash jarayoni arxivga topshirilayotgan hujjatlarni qayd qilish bilan uzviy bog‘liq jarayoni hisoblanadi. SHuning uchun talabalar arxivlarda hisob yuritish shaklini, hisob hujjatlarini to‘ldirishni, hisob hujjatlari asosida hujjatlarni ruyxatga olish va arxiv hujjatlaridan foydalanish samaradorligi va intensivligini aniqlay olishi kerak.
Ushbu mavzu talablarini turli arxivlarda hujjatlarni hisobini yuritish va butlash qoidalariga o‘rgatish uchun muhim hisoblanadi.
Arxiv hujjatlarini qayd qilish deganda ularni miqdorini aniqlash, bu miqdorni arxivlar va arxiv muassasalari hisob hujjatlarida aks etishi tushuniladi.
SHunday qilib qayd qilish jarayoni qo‘yidagi tartibda amalga oshiriladi:

1. 
   Arxivdagi hujjatlarning miqdorini aniqlash;
   
2. 
   Arxiv hujjatlarini “ichki” qayd etish hujjatlarida hujjatlar miqdori to‘g‘risidagi ma’lumotni yozib borish;
   
3. 
   Ular asosida markazlashgan davlat qayd qilish hujjatlarini to‘ldirish;
   
4. 
   Arxiv ishi boshqaruv organlarida markazlashgan davlat qayd qilish bo‘yicha yig‘ma hujjatlarni tuzish va uni O‘zarxivga taqdim qilish.
   

Kirish hujjatlarini qayd qilish kitobi arxivga topshirilayotgan hujjatlarni birlamchi hisobini olish uchun mo‘ljallangan. Uni yordamida hujjatni qachon, qaerdan, qanday holatda olinganligini bilish mumkin. Kiruvchi hujjatlarni qayd qilish olish kitobi arxiv fondlarini o‘sish dinamikasini muayyan vaqt davomidagi holatini to‘g‘ri ochib berishga yordam beradi.
Kirish hujjatlarini ruyxatga olish kitobiga topshirilgan hujjatlar birlamchi yoki ikkilamchi topshirilishidan qat’iy nazar, barcha topshirilgan hujjatlarni tartib bilan kiritiladi.
Kirish hujjatlarini ruyxatga olish kitobini yuritishda qo‘yidagi holatlarda e’tibor berish lozim:
Fond saqlovchi-topshiruvchi fond tashkil qiluvchi bilan mos kelmasligi mumkin. U holda kitobda ularni ikkalasi ko‘rsatiladi.
Fond varag‘i - o‘zining barcha qayta nomlanishlari va arxiv fondidagi raqami, miqdori, xronologik chegaralar va fondagi hujjatlar tarkibi va ruyxatlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. Bu topshirilayotgan va chiqayotgan hujjatlarni ruyxatga olish asosida amalga oshiriladi.
Fond (jamg‘arma) varag‘i uchta asosiy bo‘limdan iborat:
Fond tashkil qiluvchini qayta nomlanishi to‘g‘risidagi ma’lumot;
Fond joylashgan joy va uning raqami xaqida ma’lumot;
Fond hujjatlarining xarakati (hujjatlarni kirishi va chiqishi) to‘g‘risida ma’lumot.