6-Ma’ruza Mavzu: Uzunlikni o’lchash

! 6.12-rasm. Elektron taxeometr tuzilishi sxeraasi
1 - antenna; 2 - vertikai doira; 3 - hisoblanuvchi (sanoq oluvchi) 
golovka; 4 - radio-modul; 5 - markazlashtirgich; 6 - akkumlyatorlar; 7
- gorizontal doira; 8 - qiyalik datchigi; 9 - vertikai 
о 
‘q; 10- motor; 11
- gorizontal о ‘q; 12 - mikro EHM; 13 - nishonga to ‘g 'rilash qurilmasi; 
14 - svetodalnomerli blok; 15 - reyka turgan joyini ko'rsatuvchi 
qurilma.

Zamonaviy taxeometrlar lazerli shovun va ma’lumotlami 
kabelsiz komp’yuterga uzatish uchun infraqizil portga ega. Agar 
kompyuter asbobdan 3 metrdan uzoq bo‘lmagan radiusda 
joylashgan bo‘Isa, ma’hmiotlarni infraqizil port orqali uzatish 
mumkin. Ish joyidan ma’lumotlami ofisga uzatish uchun quyidagi 
aloqa zanjirini qo‘rish mumkin: Taxeometr - mobil telefon, 
infraqizil port va modem bilan ta’minlangan - ofis kompyuteri.
Yuqorida 
zikr 
etilgan 
barcha 
takomillashtirishlar 
taxeometrlami mukamallashtiradi va yaxsxilaydi, geodezist ish 
unumini oshiradi va shu bilan birga bozorda asbobning 
raqobatbardoshligini oshiradi.
Topografo-geodezik ishlami bajarishga yangicha yondoshish 
1997-yili 
bohorda 
paydo 
bo‘lgan, 
nishonga 
avtomatik 
to‘g‘rilanuvchi va nishonni kuzatish imkoniyatiga ega bo'lgan 
motorlashgan taxeometrlardan foydalanish bilan erishildi. Bularga 
TSA 1100- TSA 1800 (Leica Geosystems A G), Elta S(Carl Zeiss), 
Geodimeter 600 (Spectra Precision), Trimble 5600 Total Station 
seriyasidagi asboblar kiradi. Bu taxeometrlar nafaqat topo- 
geodezik ishlami bajarishda va ko‘plab boshqa sohalarida 
qo‘llaniladi, masalan. yer silj ishini kuzatishda, mashina va 
kemalar 
harakatini 
boshqarishda, 
robot 
texnikalarini 
kalibrovkalashda ishlatiladi.
K o'plab' zamonaviy taxeometrlardan, masalan TRS 1100 
(Leica Geosystems AG) va PowerSet (Sokkia) qaytaruvchi 
plyonkagacha masofa o‘lchash imkoniyatiga ega (6.13-rasm).
Geodimeter 468 DR (Spectra Precision), Set 4110 R Sokkia, 
Trimble 3600 tipida qaytargichsiz masofa o‘lchovchi elektron 
taxeometrlaming ishlab chiqarisKga joriy etilishi geodezik ishlar 
texnologiyasini takomil lashishiga oiib keldi. Bu asboblar bilan 
qaytargichlarsiz yoki qaytargichli plyonkalarsiz beton, tosh yoki 
po‘lat yuzalargacha 80-100 metrgacha bo‘lgan masofani o‘lchash 
шшпк!п. Baland inshootlaroi syomka qilishda, tunellami 
profillashda, xususiy egalikdagi obyektlargacha o‘lchashlarda 
yoki 
magistrallarda 
transport 
oqimi 
ko‘p 
bo‘lganda 
qaytargichlarsiz masofa o‘lchash usulini qo'llash juda ham qo'l 
keladi.

fWottwh
Optik shovim
EMctr
ia'minniifz»
ittegfe
Tntn
'frcSirtimi
O b } * k « i v
(iorilMfllf 
a
roarliasi
0(«r»vh
adilak.