6-Maruza. Мантиқий элементларни ишлаш принципларини урганиш. Назарий маълумотлар

ВА мантиқий амал оддий сўзлашувдаги маънога эга. Р. 3-да ВА элементини белгиланиши (а), кириш ва чиқишдаги сигналларни вақтий диаграммалари (б), элементни калитларда (в) ва диод схемасида (г) бажарилиши берилган.
Р
асм 3. ВА мантиқий операция.
Е потенциал бир деб қабул қилинган, 0 потенциал -мантиқий 0. 3,в расмда Е потенциал, агар калит А (А1) ва калит В (В1) уланган бўлса, юкка ўтади. ВА элемент диодларда энг оддий бажарилади. Фақат ҳамма диодлар берк бўлса, чиқишдаги кучланиш u_чиқЕ (F1), яъни ҳамма киришларда потенциал Е (1). Акс холда очилган диод юкни шунтлайди ва очиқ диод потенциали u_чиқ0 (0) бўлади. Агар ВА элементининг бирор бир кириши сигнал манбаси билан боғланмаган бўлса, мазкур диод доим берк ва бу киришда 1 сақланади. Р. 1,в, 2,г ва 3,г схемалари ЙЎҚ, ЁКИ, ВА элементларини бажарилишини бир вариантлари хoлос. Улар ҳар хил ярим ўтказгич асбобларда ва ИМС-ларда, ҳамда гидравлик ёки пневматик элементларда қурилиши мумкин.
Мантиқий микросхемалар. Мантиқий ИМС-лар эле-ментлар тўплами сифатида ишлаб чиқилади, бир нечта функцияларни бажаради ва шу сериядаги бошқа ИМС-лар билан яхши мослашади. Асосийлар эле-ментлар сифатида кўпинча ЁКИ-ЙЎҚ ва ВА-ЙЎҚ олинади. Уларни белгиланиши р. 4 а ва б-ларда келтирилган.
Р асм 4. ЁКИ-ЙЎҚ ва ВА-ЙЎҚ мантиқий элементлар.
зилган. Фақат ВА-ЙЎҚ (ёки ЁКИ-ЙЎҚ) мантиқий элементлар турида ҳар қандай мантиқий ва рақамли
ускуна қуриш мумкин ва уларни турли схемалар қилиб ишлаш мумкин. Мантиқни асосий турларини кўрамиз.

1. 
   Транзистор-транзисторли мантиқ (ТТМ). Уч қа-дамли ВА-ЙЎҚ элементни схемаси р. 5-да берилган. Унинг киришида я.ў. асбоб-кўп эмиттерли транзистор V1 қўлланилган. V1 ва V2 транзисторлар ВА-ЙЎҚ схемани ташкил қилишади, V3 ва V4 транзисторларда инвертламайдиган чиқиш каскад сигнални қувватини кучайтиради.
   

Р асм 5. ТТМ-мантиқдаги ВА–ЙЎҚ элементи.

Ҳамма киришларда 1 бўлса (АВС1) V1 тран-зисторнинг ҳамма эмиттер ўтишлари тескари силжи-тилган ва токни ўтказмайдилар. R₁ резистордан ва V1-ни коллектор ўтишидан (у тўғри силжитилган) V2 ба-засига V2-ни тўйинтириш учун етарли ток келади. V2 коллекторидаги кучланиш нолга яқин (сигнал 0). V1 транзисторнинг бирорта киришида нол потенциал бўлса, эмиттер ўтиши тўғри силжийди. R1-дан ток ки-риш занжирга ўтади, чунки унинг қаршилиги V2 транзисторнинг кириш қаршилигига қараганда кичик-роқ, натижада V2-нинг база токи нолга тушади, транзистор беркитилади, унинг коллекторида юқори потенциал ўрнатилади (Е-га яқин, сигнал 1).