6-Laboratoriya ishining hisoboti

6-rasm. To‘g‘ri ko‘ndalang egilishda balkaning salqiligi va ko‘ndalang kesimining aylanish burchagi aniqlanadigan SM-4A qurilmasi.

3. 
   Tajriba natijalari yozilgan 1-jadval hamda izlanayotgan salqilik va ko‘ndalang kesimlar buralish burchalarining nazariy va tajribadan topilgan qiymatlari:
   

Balkaga dastavval boshlang‘ich nagruzka qo‘yiladi va barcha indekatorlarning shkalasi (5-vint yordamida) strelkalari nol qiymatga keltiriladi. So‘ngra balkaga proporsional ravishda 3-4 marta ortib boruvchi asosiy nagruzka qo‘yiladi. Nagruzkaning xar bir bosqichidiga orttirmasi 15N ga teng bo‘lib, umumiy yig‘indisi 60N dan oshib ketmasligi kerak. Deformatsiyalanish proporsionallik chegarasida ro‘y berayotganligi sababli, kuch miqdorining teng miqdorli orttirmasiga teng miqdorli deformatsiya orttirmasi mos keladi.
Nagruzkani 15N ga teng toshlar yordamida bosqichma-bosqich oshirib boramiz va indekator ko‘rsatishlarini va orttirmasini 1-jadvalga qayd qilib boramiz. Indekator ko‘rsatishlarining o‘lchov birligi mm da (1-jadval).
Birinchi nagruzkani 15N bergach indekatorlar strelkasini nolga qo‘yib olamiz, keyin nagruzkaga 15N dan orttirma berib, uni 3 bosqichda 60N ga etkazamiz.
1-jadval

T/r	Nagruzka R,N	Nagruzka ottirmasini	Indekatorlarning ko‘rsatishi va orttirmasi
			S		K	K	D	D
1	15	15	0	170	0	50	0	50
2	30	15	170	170	50	50	50	50
3	45	15	301	170	100	50	100	50
4	60	-	510	-	150	-	150	-
O‘rtacha Orttirmasi:

Kuch xamda kuch orttirmasi miqdorini va indekator ko‘rsatishi va indekator ko‘rsatishining ortirmasini 1-jadvalga yozib boramiz. Bu tajribadan topilgan qiymatlar xisoblanadi. Balkaning bitta kuch orttirmasi R ga mos kelgan salqiligi va tayanch kesimlarining buralish burchaklari (3) va (4) formulalar yordamida xisoblab topiladi:
mm
bunda K=0,01 mm-indikator shkalasi bitta bo‘linmasining qiymati.
rad;
rad;
bunda =10sm= 100mm-AK=VDa= sterjenlarining uzunligi.
Endi deformatsiyalarni nazariy yo‘l bilan xisoblab ko‘ramiz. Tajriba o‘tkazilayotgan balkaning o‘rtasidagi salqilik nazariy usulda quyidagi formula yordmida xisoblanadi:

Tayanch kesimlarining buralish burchaklari esa:

YUqorida hisoblangan: 1,7mm- tajriba yordamida xisoblangan balka salqiligini, qiymat esa tajribadan aniqlangan tayanch kesimlarining buralish burchaklaridir.
qiymat nazariy usulda xisoblangan balka o‘rtasining salqiligidir, esa tayanch kesimlarining nazariy usulda aniqlangan buralish burchaklaridir.
Balka salqiligi va tayanchlarining buralish burchaklari xisoblanganda elastiklik moduli va kesimning inersiya momentlari quyidagicha xisoblanadi: